Κατά τη διάρκεια ζωής του κτιρίου, ενδέχεται να εμφανιστούν διάφορα προβλήματα στους σοβάδες, τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού χώρου. Για να επιδιορθώσετε σωστά το πρόβλημα, συνιστάται να συμβουλευτείτε επαγγελματίες, οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι στις ανακαινίσεις. Για οικονομικές προσφορές ανακαίνισης εσωτερικών χώρων και κτιρίων επισκεφτείτε την κατασκευαστική εταιρεία του Ιωάννη Φούσκα.
Ως επίχρισμα (σοβά) ονομάζουμε την επικάλυψη των τοίχων και του σκελετού (υποστυλώματα, δοκάρια, τοιχία) με ένα ή περισσότερα στρώματα κονιάματος. Τα επιχρίσματα αποτελούν σημαντικό στοιχείο της αισθητικής των εξωτερικών επιφανειών των κτιρίων, ενώ προσφέρουν προστασία από τις καιρικές συνθήκες και τη φθορά του χρόνου ενισχύοντας παράλληλα τη θερμομόνωση του κτιρίου.
Τα δομικά στοιχεία είναι συνεχώς εκτεθειμένα στις καταπονήσεις του περιβάλλοντος (ρύπανση, ηλιακή ακτινοβολία, ψύχος, υγρασία κτλ.) και υφίστανται φθορές. Για αυτό το λόγο, οι επιφάνειες καλύπτονται από μια συνεχή, προστατευτική επιφάνεια (το επίχρισμα). Επιπλέον με το επίχρισμα συνδέονται καλύτερα τα διάφορα δομικά υλικά (τούβλα, πέτρες, κτλ) μεταξύ τους αλλά και με το φέροντα σκελετό, και έτσι η κατασκευή γίνεται πιο συμπαγής και ανθεκτική.
Το κονίαμα σοβατίσματος: Σύσταση και συμβουλές
Τα κονιάματα αποτελούν συνήθως ένα μείγμα νερού, άμμου και μιας συνδετικής ύλης που ονομάζεται κονία (για παράδειγμα τσιμέντο ή ασβέστης). Η κονία δρά χημικά και ύστερα από ένα χρονικό διάστημα στερεοποιεί το μείγμα, ενώ η άμμος ή η μαρμαρόσκονη αποτελεί το αδρανές υλικό. Ενδέχεται να προστεθούν στο μείγμα και άλλα υλικά όπως θηραϊκή γή, χρωστικές ουσίες, συνθετικές ίνες κτλ.
Η άμμος του κονιάματος πρέπει να είναι ποταμίσια και όχι θαλασσινή καθώς η τελευταία περιέχει άλατα. Ο ασβέστης πρέπει να είναι καλά σβησμένος, δηλαδή τουλάχιστον 10 ημερών. Ανάλογα με τα συστατικά του κονιάματος διακρίνουμε τα ασβεστοτσιμεντοκονιάματα, τα τσιμεντοκονιάματα (χωρίς ασβέστη), τα μαρμαροκονιάματα (με μαρμαρόσκονη αντί άμμου).
Στην αγορά υπάρχει μεγάλη ποικιλία έτοιμων κονιαμάτων για σοβάτισμα με σταθερή και σωστή αναλογία συστατικών, αλλά υψηλότερη τιμή. Υπάρχουν γενικής χρήσης κονιάματα, έγχρωμα, θερμομονωτικά, στεγανοποιητικά, διακοσμητικά, επισκευαστικά, γυψοκονιάματα κ.ά.
Η προσθήκη ασβέστη (υδράσβεστος) σε ένα τσιμεντοκονίαμα βελτιώνει την εργασιμότητα και την πρόσφυση του κονιάματος. Ο ασβέστης πρέπει να είναι καθαρός και να έχει σβηστεί 2 έως 3 εβδομάδες πριν τη χρήση του. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί άν σβηστεί αφού έχει ενσωματωθεί στο τελειωμένο επίχρισμα, θα δημιουργήσει μικρά φουσκώματα στους τοίχους. Η άμμος πρέπει να είναι καθαρή άμμος λατομείου απαλλαγμένη από προσμίξεις και διαβαθμισμένη (ανάλογα με τη στρώση και το είδος του επιχρίσματος) σε λεπτόκοκκη (0.25-1 mm), μεσόκοκκη (1-3 mm) και χονδρόκοκκη (3-7 mm). Γενικά, στις ενδιάμεσες στρώσεις χρησιμοποιείται άμμος χονδρόκοκκη. Η μαρμαρόσκονη χρησιμοποιείται αντί της άμμου στην τελευταία στρώση. Το νερό πρέπει να είναι καθαρό και να προστίθεται στις απαραίτητες αναλογίες.
Τύποι κονιαμάτων:
Ανάλογα με τον τρόπο στερεοποίησης, τα κονιάματα χωρίζονται στα εξής:
- Υδραυλικά κονιάματα (τσιμεντοκονιάματα). Τα κονιάματα αυτά στερεοποιούνται με την παρουσία νερού και παρουσιάζουν κατά κανόνα μειωμένη υδατοαπορροφητικότητα, μέχρι και στεγανότητα.
- Αερικά κονιάματα (ασβεστοκονιάματα). Στερεοποιούνται με την παρουσία αέρα, καθώς αποβάλλεται το νερό. Η διαδικασία διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα αερικά ασβεστοκονιάματα είναι ελαστικά και χαρακτηρίζονται από μεγάλη υδατοαπορροφητικότητα.
Ανάλογα με τη μηχανική αντοχή τους, τα κονιάματα χωρίζονται στα εξής:
- Κονιάματα χαμηλής αντοχής (πηλοκονιάματα, αστεστοκονιάματα)
- Κονιάματα μέτριας αντοχής (αστεστοτσιμεντοκονιάματα, θηραϊκά κονιάματα)
- Κονιάματα υψηλής αντοχής (τσιμεντοκονιάματα)
Τί πρέπει να προσέχουμε για να επιτύχουμε καλή ενσωμάτωση του σοβά στην τοιχοποιία και για να αποφύγουμε προβλήματα ρηγμάτωσης και αποσάθρωσής.
- Το επίχρισμα πρέπει να τοποθετείται, αφού ξεραθεί καλά το κονίαμα της τοιχοποιίας. Έτσι αποφεύγεται η δημιουργία ρωγμών στους σοβάδες.
- Οι καλύτερες εποχές για την κατασκευή τους είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο, γιατί τότε δεν κάνει ούτε πολύ ζέστη, ούτε παγωνιά.
- Η εφαρμογή του σοβά πρέπει να γίνεται σε δροσερό και σκιερό περιβάλλον.
- Σε περίπτωση βροχής η σοβατισμένη επιφάνεια πρέπει να προστατεύεται με φύλλα πολυαιθυλενίου.
- Για καλύτερη πρόσφυση και συνοχή του σοβά, οι τοιχοποιίες πρέπει να καθαρίζονται για να απαλλαχθούν από σαθρά στρώματα, σκόνες, λιπαρές ουσίες, καπνιά, κτλ. και να πλένονται έτσι ώστε το πρώτο στρώμα να γίνεται σε υγρή επιφάνεια.
- Ο τοίχος από σκυρόδεμα σκουπίζεται πρώτα με μεταλλική βούρτσα και ύστερα διαβρέχεται.
- Στα σημεία αλλαγής υλικού στο υπόστρωμα (τούβλα – σκυρόδεμα, τούβλα- μονωτικό υλικό) και στο κονίαμα που καλύπτει τα κανάλια της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, πρέπει να τοποθετούμε υαλόπλεγμα, για προστασία του σοβά από ρηγματώσεις, που προκαλούνται από συστολοδιαστολές.
- Μια πρόσοψη κτιρίου θε πρέπει να επιχρίεται, όσο είναι δυνατόν, χωρίς διακοπή εργασίας.
Για την ευθυγράμμιση και την προστασία των ακμών στις τοιχοποιίες χρησιμοποιούμε γωνιόκρανα. Στα ευθύγραμμα και ορθογωνικά ανοίγματα τοποθετούμε ψευτόκασες, ξύλινες παλαιότερα, μεταλλικές σήμερα, που απομακρύνονται μετά την ολοκλήρωση των επιχρισμάτων. Στα εξωτερικά ανοίγματα (μπαλκονόπορτες, παράθυρα) τοποθετούμε μαρμαροποδιές πριν τους σοβάδες, τις οποίες καλύπτουμε για προστασία. Αν έχουν τοποθετηθεί κάγκελα, τα καλύπτουμε επίσης για να μη λερωθούν από το κονίαμα.
Η κατασκευή των επιχρισμάτων:
Η κατασκευή των επιχρισμάτων γίνεται σε τρεις στρώσεις. Κάθε επόμενη στρώση πρέπει να μήν είναι πιο ισχυρή από την προηγούμενη πάνω στην οποία εφαρμόζεται. Αυτό επιτυγχάνεται είτε μειώνοντας την περιεκτικότητα σε τσιμέντο είτε περιορίζοντας το πάχος της νέας στρώσης.
Κάθε στρώση πρέπει να αφήνεται να στεγνώσει αρκετά, πρίν καλυφθεί με την επόμενη.
Η πρώτη (πεταχτό) σκορπίζεται με μυστρί στην επιφάνεια του τοίχου, δημιουργώντας ανωμαλίες για να εφαρμόσει καλύτερα η δεύτερη στρώση. Το ασβεστοκονίαμα έχει αναλογία 1:2 ή 1:3 ενισχυμένο με 150 χλγ τσιμέντο/μ3 και γίνεται με άμμο χονδρόκοκκη. Το πάχος της στρώσης είναι 6 χιλ. περίπου. Στις επιφάνειες σκυροδέματος, αυξάνουμε το τσιμέντο σε 450 χλγ/μ3.
Η δεύτερη στρώση (λάσπωμα ή αστάρι) εφαρμόζεται με τη βοήθεια οδηγών από κονίαμα και έχει πάχος 12 έως 15 χιλ.Η κατακορυφότητα των οδηγών ελέγχεται με το νήμα της στάθμης και η οριζοντιότητα με το αλφάδι. Το ασβεστοκονίαμα της στρώσης γίνεται με άμμο μετριόκοκκη. Η εφαρμογή γίνεται αφού τραβήξει το πεταχτό και αφού καταβρεχτεί. Μεταξύ των οδηγών ρίχνουν το κονίαμα και με τη βοήθεια ενός πήχυ, που τον κινούν σε επαφή με τους οδηγούς οριζόντια, δεξιά, αριστερά, πάνω, κάτω, το διαστρώνουν, ώστε να σχηματιστεί μαζί με τους οδηγούς ένα επίπεδο.
Η τρίτη στρώση (τριφτό ή ψιλό) έχει πάχος 5 χιλ. και γίνεται με ψιλή άμμο. Λέγεται τριφτό, γιατί απλώνεται κυκλικά με τριβίδι και ταυτόχρονα διαβρέχεται. H εφαρμογή των επιχρισμάτων γίνεται με το μυστρί και με το φραγκόφτιαρο.
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή των επιχρισμάτων ειδικές μηχανές σοβατίσματος.
Είδη επιχρισμάτων:
- Τριφτά: Είναι το είδος που συναντάμαι περισσότερο στα οικοδομικά έργα. Η επίστρωση, γίνεται σε τρείς στρώσεις, οι οποίες δουλεύονται διαδοχικά έτσι ώστε να έχουν το χρόνο να σκληρύνουν.
- Πατητά: Εκτελούνται σε περιπτώσεις όπου απαιτείται να δοθεί στα επιχρίσματα εντελώς λεία επιφάνεια και στις περιπτώσεις όπου χρειάζεται στεγανοποίηση της επιφάνειας. Η τελευταία στρώση δεν τρίβεται με το τριβίδι αλλά συμπιέζεται με το μυστρί, μέχρις ότου η επιφάνεια γίνει απολύτως λεία.
- Πεταχτά: Εφαρμόζονται σε τρείς στρώσεις. Η τρίτη στρώση εκτινάσσεται στον τοίχο. Παλαιότερα για την εκτίναξη του κονιάματος χρησιμοποιούνται ένα μικρό κλαδί από θάμνο και έτσι το είδος του επιχρίσματος ονομαζόταν "θυμαράκι". Σήμερα χρησιμοποιείται ειδική συσκευή.
- Τραβηχτά: Κατά την τρίτη στρώση ένα τεχνίτης χαράζει γραμμές με ένα μεταλλικό χτένι.
Συντήρηση των σοβατισμένων επιφανειών:
Σε κατεστραμμένα επιχρίσματα εξυγιαίνεται το κατεστραμμένο υλικό σε απόσταση 20–30 εκ. περιμετρικά και εφαρμόζεται νέο επίχρισμα ίδιας σύστασης ή ισχυρότερο από το υφιστάμενο, ή έτοιμο επισκευαστικό κονίαμα. Τυχόν μικρορωγμές στην επιφάνεια του σοβά πρέπει να επισκευάζονται για να παρεμποδίζεται η είσοδος του νερού στην τοιχοποιία. Τα στοιχεία αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά στις ανακαινίσεις σπιτιών.
Τα αναρριχητικά φυτά πρέπει να αναπτύσσονται σε σκελετό που βρίσκεται σε απόσταση από τις σοβατισμένες επιφάνειες, για να μη αναπτύσσεται υγρασία και δεν είναι δυνατή η διαπνοή του σοβά. Ο χρωματισμός των επιχρισμάτων πρέπει να γίνεται με υδατοπερατά χρώματα, για απομάκρυνση της υγρασίας που τυχόν συγκεντρωθεί στην επιφάνεια του.
Οι άνω επικαλύψεις των στηθαίων (π.χ μάρμαρο) και οι ποδιές των παραθύρων να εξέχουν από τον τοίχο τουλάχιστον 3-4 εκ. και να φέρουν νεροσταλάκτες (ποταμός), ώστε να μη γλείφει το νερό πάνω στο σοβά
Βιβλιογραφία:
"Οικοδομική", Τεχνικά επαγγελματικά εκπαιδευτήρια, Ο.Ε.Δ.Β
