Malevich, Kasimir (1878-1935)

Malevich, Kasimir (1878-1935) Αυτοπορτραίτο του Malevich, 1912 - http://en.wikipedia.org/wiki/Kazimir_Malevich

Ο Kazimir Severinovich Malevich γεννήθηκε το 1878, κοντά στο Κίεβο. Σπούδασε στο Ινστιτούτο ζωγραφικής, γλυπτικής και αρχιτεκτονικής της Μόσχας το 1903

Το έργο του μεταξύ των ετών 1910-1920 ήταν επηρεασμένο από τον Κυβισμό και τον φουτουρισμό.

Το 1915 στον εκθεσιακό χώρο 0.10, στο Petrograd εισήγαγε τον Σουπρεματισμό, δηλαδή μια γεωμετρική, αφηρημένη ζωγραφική, όπου απλά γεωμετρικά σχήματα 'γεμισμένα' με 'επίπεδα' χρώματα, δημιουργούσαν συνθέσεις μέσα σε λευκό φόντο.

Ο ίδιος περιέγραψε τη δουλειά του «ως την υπεροχή του καθαρού συναισθήματος» (The supremacy of pure emotion) και έγραψε και ένα επεξηγηματικό βιβλίο, με τίτλο From Cubism to Suprematism:The New Painterly Realism (1915).

Mαύρο τετράγωνο, 1915 (πηγή εικόνας: wikipedia.org)

Μετά την επανάσταση (1918) η Σοβιετική κυβέρνηση ενθάρρυνε πολλούς καλλιτέχνες να αναλάβουν διοικητικές και ακαδημαϊκές θέσεις. Έτσι, ο Malevitch, ξεκίνησε να διδάσκει στα πρώτα δημόσια ελεύθερα εργαστήρια της Μόσχας. Τα εργαστήρια αυτά ήταν οι προπομποί των VKHUTEMAS. Στη συνέχεια το 1919 αντικατέστησε τον Marc Chagall και ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή στο ινστιτούτου Vitebsk. Τον επόμενο χρόνο, ο Malevich μαζί με μαθητές του από τη σχολή Vitebsk ιδρύσαν την ομάδα Unοvis, με την οποία συνεργαστήκαν ο El Lissitzky και ο Nikolai Suetin. Μετά το 1919 άρχισε να απομακρύνετε από τη ζωγραφική και να πειραματίζεται με τις τρισδιάστατες εφαρμογές του Σουπρεματισμού σχεδιάζοντας πόλεις, μικρές μονάδες κατοίκησης και κατασκευάζοντας αρχιτεκτονικά προπλάσματα.

Από το 1922 έως το 1927 δίδαξε στο ινστιτούτο του Petrograd (Institute of Artistic Culture) και μεταξύ των ετών 1924 και 1926 εργάστηκε κυρίως πάνω στα αρχιτεκτονικά προπλάσματα (μακέτες) με τους μαθητές του. Με την επιστροφή του στο Petrograd (το 1922) άρχισε να σχεδιάσει και κεραμικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, εμφανώς επηρεασμένα από τον σουπρεματισμό. Τα κεραμικά αυτά κατασκευάζονταν από το κρατικό εργοστάσιο πορσελάνης Lomonοsov.

Σταχτοδοχείο. (πηγή εικόνας: http://www.lomonosov-russia.com)

Κύπελο καφέ και πιατάκι. (πηγή εικόνας: http://www.lomonosov-russia.com)

Οι ιδέες του Malevitch έγιναν ξεπέρασαν τα σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης, μέσω ενός βιβλίου του Bauhaus, με τίτλο "The Non-Objective World" (1927).

Ο Malevivh πέθανε το 1935, στο Λένινγκραντ.


Δείτε Online ένα δωρεάν βιβλίο αφιερωμένο στις πορσελάνες Lomonosov: Lomonosov. Porcelain Manufacture. St. Petersburg. 1744-1994

Βασική πηγή πληροφοριών άρθρου: Μουσείο Guggenheim

Σχετικά Άρθρα

  • Το λαμπερό στυλ Art Deco Το λαμπερό στυλ Art Deco

    Art Deco: ένα στυλ πέρα από τα όρια, ένας κόσμος πολυτέλειας και ουτοπίας, η χρυσή εποχή του ’20 και του ’30. Ο όρος φαντασιώνει πλήθος ρομαντικές εικόνες: ο ήχος από κρυστάλλινα ποτήρια κοκτέιλ ανακατωμένος με τη βραχνάδα μιας τζαζ μπάντας σε μεγαλόπρεπα διακοσμημένες αίθουσες χορού, η Αμερικανίδα χορεύτρια Josephine Baker να παρουσιάζει, στο Παρίσι φυσικά, τον «Άγριο Χορό» με την ερωτική συνένωση πρωτόγονων και ευγενών στοιχείων και το κοινό να την αποθεώνει.Ένα ζεστό βράδυ του καλοκαιριού του 1930 έξω από ένα θέατρο του Παρισιού η Josephine μέσα στο υψηλής ραπτικής Vionnet φόρεμα της παρέα με το τσιτά της πηδά στην απαστράπτουσα ασημόλευκη Rolls Royce. Στη συνέχεια αποχωρούν με στυλ και ταχύτητα μέσα στο πνεύμα των καιρών της εποχής Art Deco.

    Το γενικότερο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο

    Στο ξημέρωμα του 20ου αιώνα, ο θάνατος της βασίλισσας Βικτώριας το 1901, σηματοδότησε το τέλος της βικτωριανής εποχής, από την άλλη πλευρά η τεχνολογία ανάγκασε το ρυθμό της ζωής να επιταχύνει. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1911 και τότε η ζωή άλλαξε δραστικά. Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία της μεσοπολεμικής Ευρώπης και της Αμερικής έδωσαν ζωή σ’ ένα νέο γοητευτικό και κομψό ύφος διακόσμησης για όλους, που δεν ήταν άλλο από την Art Deco, τη διακοσμητική τέχνη.

    Η εποχή της Art Deco ήταν γεμάτη αντιθέσεις: η οικονομική ύφεση, οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι πορείες πείνας, η πολιτική μάχη μεταξύ του κομμουνισμού και του φασισμού από τη μία πλευρά. Από την άλλη πλευρά η ηλεκτρική ενέργεια, τα τηλέφωνα που κατέκλυσαν τον κόσμο, τα υπερωκεάνια που διέσχιζαν τον Ατλαντικό, η πρώτη πτήση πάνω από τη Μάγχη, τα τρένα που όργωναν τις ηπείρους, καθώς η ταχύτητα έγινε το must της νέας εποχής. Ο ρόλος των γυναικών άλλαξε με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Απόκτησαν το δικαίωμα ψήφου, πολλές έκοψαν κοντά τα μαλλιά τους, εμφανίστηκαν μακιγιαρισμένες σε δημόσιους χώρους. Άρχισαν να καπνίζουν και να οδηγούν αυτοκίνητα. Κόντρα σ’ αυτό το ταραγμένο και τραυματικό υπόβαθρο η Art Deco σφυρηλάτησε την ταυτότητα της.

    Το καλλιτεχνικό ρέυμα Art Deco

    Η Art Deco, γεννήθηκε το 1925 και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής. Ο όρος Art Deco υιοθετήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν το στυλ γνώρισε την πρώτη του αναβίωση. Προήλθε από τη συντόμευση του τίτλου της έκθεσης του1925 ‘Exposition Internationale des Arts Decoratifs Industriels et Modernes’ στο Παρίσι, σε μια προσπάθεια της Γαλλίας να αναδειχθεί κυρίαρχη, σε θέματα γούστου και προϊόντων πολυτελείας. Δεκαέξι εκατομμύρια πολίτες της Ευρώπης, συνέρρευσαν στην «πόλη του φωτός», ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της για να γιορτάσουν τη ζωή στον μοντέρνο κόσμο. Σήμερα με τον όρο Art Deco αναφερόμαστε σε ένα συνδυασμό στυλ από τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Διάσημοι καλλιτέχνες συνέβαλλαν στον καθορισμό του στυλ, όπως ο Erté, o Adolphe Mouron (aka Cassandre) και η Tamara de Lempicka.

    Η Art Deco κατέκλυσε την αρχιτεκτονική, το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, τη μόδα, τα έπιπλα, το σχέδιο υφάσματος και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί πρόσφερε διέξοδο για φυγή από την καθημερινότητα και ψευδαίσθηση πολυτελών απολαύσεων για όλους. Άντλησε έμπνευση από πολλές πηγές, χώρους και εποχές. Από το design, από στοιχεία παρμένα από το κίνημα του Art Nouveau από την υψηλή ραπτική και το Bauhaus.

    "HotelEdenTagSmCrop" by Dafalias - Own work. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ενσωμάτωσε την αφαιρετικότητα και την απλούστευση των avant-gard κινημάτων τέχνης, του κυβισμού, του ρωσικού κονστροκτιβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού. Οι επιρροές δεν είναι όλες σύγχρονες της. Η ανακάλυψη των θησαυρών του Τουταγχαμών το 1922, διέγειραν μια γοητεία για την Αρχαία Αίγυπτο, που μαζί με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ανατολή, την Αφρική και τους πολιτισμούς των Μάγια και των Αζτέκων, αναγνωρίζεται στα χαρακτηριστικά του στυλ. Η αφομοίωση των τάσεων γινόταν πολύ εύκολα σχεδόν φυσικά.

    Αυτή η συγχώνευση της ιστορίας και της μοντέρνας τέχνης έδωσε στην Art Deco το μοναδικό χαρακτήρα της. Τελικά, αυτός ο κόσμος της υπεραφθονίας, της ζωτικότητας και της ομορφιάς ήταν ένας κόσμος της φαντασίας, ένας κόσμος διαφυγής. Η Art Deco θεωρείται το στυλ της εκλεπτυσμένης φινέτσας. Δημιούργησε αντικείμενα πολυτελείας από ελεφαντοστούν και δέρμα καρχαρία αλλά και προϊόντα μαζικής παραγωγής από πλαστικό, καθρέπτη, αλουμίνιο.

    Αξιοποιήθηκε στην υψηλή ραπτική, στο κόσμημα και στις διακοσμητικές τέχνες δημιουργώντας κατάλληλο σκηνικό για την πολυτελή χλιδάτη ζωή των πλουσίων της εποχής. Σχετίστηκε με εικόνες εξωτικών υλικών, jazz, αεροπλάνων, γυαλισμένων αυτοκινήτων. Η γραμμή της αναγνωρίστηκε σε υπερπολυτελή υπερωκεάνια και σε κομψά τρένα της Κράισλερ.

    "1941 Packard 180 Formal Sedan". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons - link

    Μέσα από τα προϊόντα μαζικής παραγωγής και η μεσαία τάξη μπορούσε να απολαύσει το νέο στυλ στα καθημερινής χρήσης αντικείμενα, όπως τα επιτραπέζια σκεύη, τα ψυγεία, τα ραδιόφωνα Air-King, η ηλεκτρική σκούπα Electrolux, ακόμη και το μπουκάλι της coca cola, που σχεδιάστηκε από τον Raymond Loewy. Οι αφίσες και τα διαφημιστικά σποτ, οι γκλάμορους ταινίες του Χόλυγουντ, εισέβαλλαν στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων, υπόσχοντας τους το όνειρο.

    Το είδος των υλικών που χρησιμοποιούνται στην Art Deco είναι ανοξείδωτος χάλυβας, λάκα, αλουμίνιο, διακοσμημένο ξύλο, γυαλί, πλαστικό, δέρμα καρχαρία ακόμη και ζέβρας. Η χρήση αυτών των σκληρών, μεταλλικών υλικών αποθεώνει την εποχή των μηχανών.

    Το Art Deco θεωρείται η νεωτεριστική απάντηση στο στυλ Art Nouveau που χαρακτηριστικό του είναι οι ρευστές φυσικές φόρμες. Η έκταση του Art Deco κυμαίνεται από το εξεζητημένο και το εξωτικό μέχριντα όρια του κιτς, από το σατέν και τις γούνες στο καλογυαλισμένο ξύλο και τις στιλπνές μαύρες λάκες. Πολυτελές και αεροδυναμικό, φαίνεται να αναδεικνύεται πέρα από αντίδραση στο Art Nouveau, αλλά και ως εξέλιξή του.

    Διατηρεί τα ίδια κλασσικά και φυσικά μοτίβα, αλλά τα απλοποιεί ανάγοντας τα σε γεωμετρικά σχήματα, που εκφράζονται με παράλληλες ευθείες ή ζιγκ ζαγκ γραμμές. Ξεφορτώνεται το φλύαρο διάκοσμο και τα παστέλ χρώματα και στρέφεται στα μοντέρνα υλικά και τα τολμηρά χρώματα. Η χρήση της στιλπνής στυλιζαρισμένης φόρμας, η δυναμική απλότητα της γραμμής, η έκρηξη των ζωηρών χρωμάτων και τολμηρών γεωμετρικών σχημάτων είναι το σήμα κατατεθέν αυτού του στυλ.

    "Municipal Auditorium art deco chandelier" by User:Charvex - Own work (Photo by author). Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ο μοντερνισμός, μια περισσότερο διανοούμενη και αυστηρή εκδοχή του design αυτής της περιόδου, αποτέλεσε πρόσφατα το αντικείμενο μεγάλης συζήτησης. Εστιάζοντας στις απόψεις περί λειτουργικότητας και οικονομίας, ο μοντερνισμός μοιράζεται πολλές από τις στιλιστικές τάσεις της Art Deco, αλλά η Art Deco πέτυχε να αξιοποιήσει το εφήμερο και να του δώσει διάρκεια.

    Η ευελιξία του νέου στυλ και η ιδιότητα του να προσφέρει προϊόντα διαφορετικής ποιότητας σε διαφορετικό είδος κοινού το βοήθησαν να αποφύγει την οικονομική ύφεση της εποχής (κραχ του ’29). Αντίθετα το εδραίωσαν στην θλιβερή καθημερινότητα των ανθρώπων καθώς τους πρόσφερε τρόπους απατηλής πολυτελούς ζωής πίσω από τις λαμπερές επιφάνειες των φθηνών υλικών.

    Το 1941 η ανθρωπότητα οδηγήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε σηματοδοτείται το τέλος αυτού του παγκόσμιου στυλ με το μοντέρνο πνεύμα, που συνδέθηκε με την τεχνολογία, την πρόοδο, την αισιοδοξία, το ελεύθερο πνεύμα. Η κληρονομιά του, εντούτοις, είναι μια κληρονομιά μεγάλης ομορφιάς, τέχνης και φαντασίας.

  • Μινιμαλισμός: λιτός και διαχρονικός Μινιμαλισμός: λιτός και διαχρονικός

    γράφει η Αναστασία Καλτσά - Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε

    Περισσότερο από ένα απλό στυλ σχεδιασμού, ο μινιμαλισμός απαιτεί ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Υπογραμμίζει ουσιαστικά τη μορφή και τη δομή.

    Ενώ πολλοί άνθρωποι τείνουν να συνδέουν το μινιμαλισμό με τη ζωγραφική, το κίνημα αυτό συναντάται και στη δημιουργία μουσικών συνθέσεων, σε θεατρικές παραστάσεις ακόμη και στην εσωτερική διακόσμηση. Σε όλες τις περιπτώσεις ο μινιμαλισμός ορίζεται ως η εξάλειψη όλων των στοιχείων που θεωρούνται περιττά έτσι ώστε να επιτρέπεται η ανάδειξη των ουσιωδών χαρακτηριτικών.

    Ο μινιμαλισμός και η επιρροή του σε διάφορες μορφές τέχνης:

    Όσον αφορά τη ζωγραφική ο μινιμαλισμός φαίνεται να γεννήθηκε στις αρχές του αιώνα, στην εποχή του μοντερνισμού και να κέρδισε την μεγαλύτερη επιρροή του μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Ενώ οι δυσφημιστές του μινιμαλισμού θεωρούν όταν από τα έργα απουσιάζει το βάθος και η έκταση, οι υποστηρικτές αυτής της μορφής τέχνης βλέπουν ότι τα έργα των μινιμαλιστών εστιάζουν στα βασικά στοιχεία χωρίς αυτά να "κρύβονται" από τα δευτερέυοντα στοιχεία.

    Οι τέχνες του θεάματος επίσης έχουν χρησιμοποιήσει την ιδέα του μινιμαλισμού. Αντί να βασίζονται στην επεξεργασία των σκηνικών για να δώσουν την ατμόσφαιρα και το ύφος σε μία παράσταση, η κίνηση και η παρουσίαση των ηθοποιών είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό του χρόνου, της τοποθεσίας και της κατεύθυνσης του έργου. Αυτή η μινιμαλιστική προσέγγιση συχνά θεωρείται πρόκληση και "δώρο Θεού" για έναν ηθοποιό, καθώς αποτελεί ο ίδιος το ισχυρότερο μέσο για τη διαμόρφωση των εικόνων στο μυαλό του κοινού.

    Ο μινιμαλισμός έχει επηρεάσει και άλλες μορφές τέχνης. Η μουσική, η λογοτεχνία και η αρχιτεκτονική, όλες περιέχουν παραδείγματα επιρροής του μινιμαλισμού. Ουσιαστικά, οποιοδήποτε περιβάλλον που διατηρείται σε μια κατάσταση απλή, που περιέχει μόνο τα βασικά στοιχεία και είναι απαλλαγμένο από διακοσμητικά στοιχεία μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει μινιμαλιστικό χαρακτήρα.

    Ιστορία του μινιμαλισμού

    Ο όρος μινιμαλισμός χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον David Burlyuk σε έναν κατάλογο έκθεσης για τα έργα ζωγραφικής του John Graham στη στοά Dudensing στη Νέα Υόρκη το 1929.

    Ο μινιμαλισμός μπορεί να ανιχνευθεί από τον 18ο αιώνα όταν ο Goethe κατασκεύασε ένα Alatar καλής τύχης το οποίο το αποτελούσαν ένας κύβος και μία σφαίρα από πέτρες. Επιπλέον στη δεκαετία του ’20 καλλιτέχνες όπως ο Malevich και ο Duchamp δημιούργησαν έργα που παρέπεμπαν σε μινιμαλιστικές προθέσεις.

    Ο μινιμαλισμός προέκυψε ως μία αντίδραση ενάντια στην υπερβολική ποσότητα και αλαζονεία του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, έχει επιρροές από την Pop Art, τον κυβισμό και την Land Art λόγω της χρήσης των απλών μορφών. Επίσης εμπνεύστηκε και από τους Ρώσους Suprematists όπως ο Kasimir Malevich.

    Ο μινιμαλισμός είναι μία κίνηση που γεννήθηκε στην Αμερική και προήλθε κυρίως από την δουλειά του Frank Stella του οποίου οι μαύροι πίνακες εκτέθηκαν πρώτη φορά στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Νέα Υόρκη το 1959 και ενέπνευσαν πολλούς καλλιτέχνες να απορρίψουν την εκφραστική τέχνη του παρελθόντος. Παρόλο που δεν ήταν ποτέ μία οργανωμένη κίνηση η μινιμαλιστική τέχνη έγινε κυρίαρχη στην γλυπτική αν και υπάρχουν και πολλοί μινιμαλιστικοί ζωγράφοι. Η έκθεση που έγινε στην Νέα Υόρκη το 1966 και είχε τον τίτλο “Primary Structures” ήταν ένα γεγονός-κλειδί στην ιστορία της κίνησης.

    Μερικά αντιπροσωπευτικά μινιμαλιστικά έργα:

    • H εκκλησία του Φωτός στην Οσάκα και το μικροσκοπικό Azuma House του Tadao Ando.
    • H παλιά κατοικία του σκηνοθέτη Gary Tarn στο Νοτινγκ Χιλ του Λονδίνου και η κατοικία Neuendorf στη Μαγιόρκα, από τον John Pawson.
    • To μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Τορίνο που δημιουργήθηκαν από τον Claudio Silvestrin
    • To μονόχωρο διαμέρισμα του Kanye West στο Μανχάταν το οποίο ανέλαβε να διακοσμήσει εσωτερικά ο Claudio Silvestrin.
    • Το γυάλινο Farnsworth House του Ludwig Mies van der Rohe, το οποίο χτίστηκε στο Plano του Illinois το 1951 και είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο ριζικά μινιμαλιστικά σπίτια που σχεδιάστηκαν ποτέ.

    Εκπρόσωποι του μινιμαλισμού:

    Μερικοί από τους διασημότερους μινιμαλιστές είναι ο Dan Flavin, ο Carl Andre, ο Donald Judd και ο Sol LeWitt, οι ζωγράφοι Ellsworth Kelly και Frank Stella, οι αρχιτέκτονες John Pawson και Ludwig Mies van der Rohe.

    Οι μινιμαλιστικοί καλλιτέχνες ήθελαν οι θεατές τους να δουν τη δουλειά τους χωρίς να αποσπάται η προσοχή από τη σύνθεση, το θέμα και τα άλλα στοιχεία της παραδοσιακής εργασίας. Το μέσο και τα υλικά της εργασίας ήταν η πραγματικότητα του έργου.

    Οι μινιμαλιστές απέρριψαν την ιδέα ότι η τέχνη πρέπει να απεικονίσει την προσωπική έκφραση του δημιουργού. Μάλλον οι καλλιτέχνες θεώρησαν ότι η προσωπική αντίδραση του θεατή στο έργο τους ήταν εξαιρετικά σημαντική και προσπάθησαν έτσι να αποβάλουν την παρουσία του δημιουργού από την εργασία τους.

    Ο μινιμαλισμός εξέτασε τη φύση της τέχνης και της θέσης της στην κοινωνία. Αν και μερικοί έκριναν τη μινιμαλιστική τέχνη ως απρόσιτη και άγονη, άλλοι είδαν την επαναστατική έννοια της καθαρής καλαισθησίας και της ισχυρής επιρροής που η μινιμαλιστική θεωρία είχε στη μεταμοντέρνα τέχνη.

  • Η εποχή του πληθωρικού μπαρόκ Η εποχή του πληθωρικού μπαρόκ

    Το κίνημα της υπερβολής, του πλούτου, του δράματος, της έντονης θεατρικότητας συνεχίζει να προκαλεί στο θεατή έντονα συναισθήματα.

    Μετά την Αναγέννηση και ειδικότερα το Μανιερισμό στην Ευρώπη του 17ου αιώνα και για δύο περίπου αιώνες (1600-1750) το μπαρόκ αποτέλεσε το νέο τρόπο έκφρασης που ξεκίνησε από τη Ρώμη και εξαπλώθηκε παντού κυρίως στις καθολικές χώρες.

    Η επιτυχία του οφείλεται και στη στήριξη που του πρόσφερε η Καθολική Εκκλησία, γιατί το πληθωρικό και δραματικό ύφος του στις θρησκευτικές αναπαραστάσεις προκαλούσε το δέος στους πιστούς.

    Αυτό εξυπηρετούσε την Αντιμεταρρύθμιση (Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) για προπαγάνδα ενάντια στην Μεταρρύθμιση και τον Προτεσταντισμό.

    Ταυτόχρονα η αριστοκρατία και η βασιλική εξουσία ικανοποιούσε τη ματαιοδοξία της με το επιβλητικό ύφος της μπαρόκ αρχιτεκτονικής στα κτίρια και τα χλιδάτα παλάτια για να εντυπωσιάσει και να επιβληθεί.

    Ο όρος μπαρόκ προέρχεται από την πορτογαλική λέξη barocco, που σημαίνει το ακανόνιστο μαργαριτάρι, ενώ η γαλλική λέξη baroque σημαίνει αλλόκοτος ή παράδοξος.

    Εκτός από τις εικαστικές τέχνες και την αρχιτεκτονική ο όρος μπαρόκ χαρακτήριζε τη μουσική και τη λογοτεχνία της εποχής.

    Η εποχή του μπαρόκ χωρίζεται σε τρεις φάσεις την πρώιμη (1600-1640), την υψηλή (1640-1680) και την όψιμη (1680-1750).

    Το πρώιμο μπαρόκ εξελίχθηκε κάτω από την παπική προστασία στη Ρώμη, όπου ο Carracci και ο Caravaggio διαφοροποιήθηκαν από τους μανιεριστές ζωγράφους, ενώ στην αρχιτεκτονική οι προσόψεις του Carlo Maderno οργανώθηκαν με μια πιο γλυπτική διαμόρφωση (Ναός της Αγίας Σουζάνας και Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη).

    Το υψηλό μπαρόκ χαρακτηρίζεται από πληθωρικές τάσεις στην αρχιτεκτονική με καλύτερους εκπροσώπους τον Bernini, που διακρίθηκε και στη ζωγραφική και τον Borromini, ενώ ο da Cortona διακρίθηκε στη ζωγραφική. Αυτή την περίοδο διεθνοποιείται το στυλ με την εμφάνιση εξαιρετικών ζωγράφων, όπως ο Rembrandt, ο Rubens, ο Velázquez.

    Κατά την όψιμη εποχή του το ιταλικό μπαρόκ χάνει την καλλιτεχνική κυριαρχία του από το γαλλικό χάρις κυρίως στην προστασία που του προσέφερε ο Λουδοβίκος XIV. Το στυλ έγινε επίσης δημοφιλές στη Γερμανία και Αυστρία με την εμφάνιση νωπογραφιών του Tiepolo. Από την Ευρώπη το μπαρόκ διαδόθηκε πέρα από τον Ατλαντικό και εξαπλώθηκε στην Αμερική.

    Βαθμιαία όμως οι επιβλητικές και πομπώδεις φόρμες του παραχώρησαν τη θέση τους στα ελαφρύτερα και με μεγαλύτερη χάρη περιγράμματα του ροκοκό.

    Γενικά χαρακτηριστικά

    Οι καμπύλες γραμμές σε όλες τις μορφές τους στις εικαστικές τέχνες εναντιώνονται στην αυστηρότητα της ευθείας γραμμής της ιταλικής Αναγέννησης.

    Οι διαπλεκόμενοι όγκοι των κτιρίων διαμορφώνουν αναδιπλούμενους χώρους, στους οποίους υπάρχει αυστηρή ιεράρχηση, διαρκής κίνηση και διάκοσμος που ενσωματώνει όλες τις τέχνες.

    Ζωγραφική, γλυπτική και αρχιτεκτονική αλληλένδετες στη γενική διάρθρωση του κτιρίου, δημιουργούν χώρους που προκαλούν στο θεατή συναισθήματα και ψυχολογία για ενεργή συμμετοχή στα δρώμενα μέσα στο χώρο.

    Ο περίτεχνος διάκοσμος σε θόλους και οροφές δημιουργούν ψευδαισθήσεις για τη μορφή των επιφανειών.

    Το φως με την έντεχνη εκμετάλλευση του δημιουργεί έντονες φωτοσκιάσεις που προσφέρουν την απαραίτητη δραματικότητα στο χώρο.

    Αρχιτεκτονική

    Το μπαρόκ στην αρχιτεκτονική εμφανίστηκε ως αντίδραση στην άκαμπτη συμβατικότητα του κλασικισμού της ιταλικής Αναγέννησης, με τις καμπύλες γραμμές και το διάκοσμο, τις φωτοσκιάσεις.

    Τα έργα είναι μεγάλης κλίμακας, όπως η πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη από τον Bernini. Άλλοι σημαντικοί μπαρόκ αρχιτέκτονες είναι ο Francesco Borromini, ο Pietro da Cortona, και ο Giovanni Guarini στην Ιταλία. Ο Louis Le Vau και ο Jules Hardouin-Mansart στη Γαλλία, οι αδελφοί Asam και ο Balthasar Neumann στη βόρεια Γερμανία, ο Sir Christopher Wren στην Αγγλία.

    Η εξωστρέφεια του μπαρόκ συνδέεται με την αλλαγή στην αντίληψη για το κτίριο και τη θέση του στην πόλη του 17ου αιώνα. Το κτίριο εντάσσεται στο περιβάλλον του, οπότε ο εξωτερικός δημόσιος χώρος διαμορφώνεται βάσει σχεδιασμού.

    Έτσι εμφανίζονται οι μπαρόκ πλατείες που αντιμετωπίζονται σαν σκηνικά σύμφωνα με τη θεατρικότητα και τη μεγαλοπρέπεια που επιτάσσει το στυλ. Οι ανδριάντες μοναρχών και στρατηγών και οι μνημειώδεις κρήνες (Fontana di Trevi) αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία των πλατειών αυτών. Χαρακτηριστικές πλατείες οι Piazza Navona στη Ρώμη, η Place Vendôme στο Παρίσι, οι πλατείες της Νάπολι.

    Ζωγραφική

    Ο Michelangelo Merisi da Caravaggio με τις δυνατές συνθέσεις του και την καταλυτική παρουσία του φωτός είναι πρώιμος εκπρόσωπος της μπαρόκ ζωγραφικής. Βέβαια η οικογένεια Carracci και ο Guido Reni θεωρούνται τυπικοί εκπρόσωποι του πρώιμου μπαρόκ, καθώς δημιούργησαν οπτικές απάτες στην αρχιτεκτονική διακόσμηση με τις μεγάλης κλίμακας αναπαραστάσεις στις οροφές ή τους τοίχους, όπου με τη χρήση της προοπτικής και των φωτοσκιάσεων δίνουν την εντύπωση ότι ο χώρος εκτείνεται στο άπειρο και ο θεατής συγχέει τα όρια του πραγματικού και του φανταστικού.

    Τα έργα των Pietro da Cortona και του Il Guercino αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα του ώριμου, 'υψηλού' μπαρόκ. Στη Φλάνδρα το μπαρόκ εκπροσωπούν ο Peter Paul Rubens και ο Anthony van Dyck, ενώ στην Ισπανία ο Diego Velázquez και ο José Ribera. Στην προτεσταντική Ολλανδία όπου η μεσαία τάξη και όχι η Εκκλησία είχε υπό την προστασία της το μπαρόκ, εκπρόσωποι του ήταν ο Rembrandt, ο Jοhan Vermeer και ο Frans Hals.

    Γλυπτική

    Η γλυπτική συμβάλλει στη δημιουργία οπτικών παραισθήσεων με αγάλματα και διακοσμητικά στοιχεία στον εσωτερικό χώρο και τις όψεις των κτιρίων να μην επιτρέπουν την ανάδειξη της δομικής κατασκευής τους.

    Κύριοι εκπρόσωποι της γλυπτικής μπαρόκ ο Bernini, του οποίου το έργο 'Η Έκσταση της Αγίας Θηρεσίας' αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα έκδηλου συναισθηματισμού. Επίσης μπαρόκ γλύπτες και οι Γάλλοι Pierre Puget και Antoine Coysevox.

    Μουσική

    Στη μουσική το μπαρόκ ανιχνεύεται στην Καμεράτα, μια συντροφιά ποιητών και μουσικών που αναβίωσαν τα στοιχεία του ελληνικού δράματος και ανέπτυξαν τη μορφή της όπερας στη Φλωρεντία.

    Η σονάτα, σουίτα, και το κοντσέρτο-γκρόσο εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου μπαρόκ. Αναπτύχθηκαν επίσης οι φωνητικές μορφές της όπερας, το ορατόριο, η καντάτα. Στους μπαρόκ συνθέτες συγκαταλέγονται ο Girolamo Frescobaldi και ο Antonio Vivaldi στην Ιταλία, ο Johann Pachelbel και ο Johann Sebastian Bach στη Γερμανία και ο George Frideric Handel στην Αγγλία.

Τελευταίες Απαντήσεις

Decobook.gr

© Copyright 2010 - DecoBook. All Rights Reserved