Επειδή οι πύργοι κτίζονταν για αμυντικούς σκοπούς αλλά και επειδή το βασικό υλικό ήταν οι πέτρες τα μεγάλα παράθυρα απουσιάζουν σχεδόν εξολοκλήρου. Υπάρχουν ωστόσο, μικρά ανοίγματα –σχισμές για τα πυροβόλα όπλα- στους ανώτερους μόνο ορόφους. Από αυτά τα ανοίγματα εξυπηρετούνταν ο στοιχειώδης φωτισμός και αερισμός των εσωτερικών χώρων. Η κεντρική πόρτα εισόδου ήταν επίσης μικρή και χαμηλή έτσι ώστε για να μπει κανείς θα έπρεπε να σκύψει.

Οι πολεμόπύργοι της Μάνης μοιάζουν με λιθόκτιστους ψηλούς όγκους που ξεχωρίζουν μέσα σε ένα ξερό, ορεινό τοπίο. Για τη εσωτερική επικοινωνία μεταξύ των ορόφων δημιουργούνταν απότομες σκάλες με πέτρες ή με μεγάλα καρφιά που στερεώνονταν στον τοίχο. Σε κάποιες πλευρές του κτίσματος, στον τελευταίο όροφο, δημιουργούνταν μικρές εξοχές – οι «πετρομάχοι». Στις ορθογώνιες αυτές εξοχές υπήρχαν σχισμές στα πλάγια και από κάτω, και μέσα από αυτές τις σχισμές πετούσαν οι ένοικοι του πύργου στους επίδοξους εισβολείς πέτρες, σφαίρες και καυτή, ρευστή ύλη.

Σκούταρι Λακωνίας, Παραδοσιακή αρχιτεκτονική στη Μάνη, πέτρινοι πύργοι (εικόνα από wikipedia)

Οι πύργοι της Μάνης ανήκουν στην αμυντική, οχυρωματική ή πολεμική αρχιτεκτονική και αυτό αντικατοπτρίζεται σχεδόν παντού – από τους παχείς τοίχους με τα μικρά ανοίγματα μέχρι την κορυφή και την σκεπή. Στην κορυφή λοιπόν, κατασκευάζονταν σκεπή με ψηλό στηθαίο έτσι ώστε να μπορούν να στέκονται οι ένοικοι του πύργου και από εκεί να πετροβολούν ή να πυροβολούν τους επίδοξους εισβολείς και αντιπάλους.

Γύρω από τους ψηλούς πολεμικούς πύργους υπήρχαν χαμηλότερα σπίτια – συνήθως με κατώι και ανώγι– τα οποία ήταν και αυτά κτισμένα με πέτρες. Μεταξύ των συγγενικών σπιτιών που κτίζονταν γύρω από τον πύργο, μπορούσαν να ανοιχτούν πόρτες που εξυπηρετούσαν την μεταξύ τους επικοινωνία.

Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, η αντιβασιλεία με ένα διάταγμα του 1834 προσπάθησε να γκρεμίσει του πύργους της Μάνης. Άλλωστε, οι πύργοι αποτελούσαν, όχι μόνο μέσο των βίαιων συγκρούσεων μεταξύ των μεγάλων οικογενειών της Μάνης αλλά και αίτιο συμπλοκών, καθώς το κτίσιμο ενός πύργου σε αμφιλεγόμενα εδάφη οδηγούσε σχεδόν πάντα σε ένοπλες και αιματηρές συγκρούσεις. Εκείνη την εποχή στην Μάνη υπήρχαν περίπου 800 πύργοι.

Βάθια, Μάνη (εικόνα από wikipedia)

Εκτός από τους πολεμόπυργους, η αρχιτεκτονική της Μάνης έχει και άλλες κτιριακές παραλλαγές του πύργου, όπως τις πυργοκατοικίες, τα νεότερα πυργόσπιτα, τα αγροτόσπιτα κτλ. Σήμερα, η εποχή των συγκρούσεων και των συμπλοκών μεταξύ των οικογενειών έχει περάσει. Η συντήρηση ενός πυργόσπιτου ανήκει στις πρακτικές συντήρησης και διατήρησης της ιδιαίτερης πολιτισμικής κληρονομιάς της περιοχής και αντιμετωπίζεται θετικά.

Πηγές φωτογραφιών

1. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%CE%9A%CE%BF%CE%AF%CF%84%CE%B1_%CE%9C%CE%AC%CE%BD%CE%B7.jpg
2. Σκουταρι Λακωνίας: https://en.wikipedia.org/wiki/Skoutari,_Laconia#/media/File:Mani_1_small.jpg
3. Βάθια στη Μάνη https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Vathia_Mani_Greece_3.jpg