Συντελούν από την πλευρά τους στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου τουρισμού με τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών αλλά και την αξιοποίηση υφιστάμενων κτιριακών δομών μέσα από την ανακαίνιση και επανάχρηση τους σε μονάδες τουριστικών καταλυμάτων. Παλαιότερα ο νομός Γρεβενών και η δυτική Μακεδονία γενικότερα βρισκόταν σε απομόνωση από τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας, καθώς απείχε πολύ από τον κύριο οδικό άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης. Με την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων αυξήθηκε η προσβασιμότητα του νομού με αποτέλεσμα την προσέλκυση τουριστών για παντός είδους δραστηριότητας.
Διάσπαρτα μέσα στο ορεινό τοπίο του νομού με το μοναδικό φυσικό κάλλος, την ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα βρίσκονται τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια που αποτελούν σημαντικά μνημεία της ανώνυμης λαϊκής αρχιτεκτονικής. κάποια από αυτά έχουν υποστεί μικρότερες ή μεγαλύτερες φθορές από το πέρασμα του χρόνου, ωστόσο κάποια έχουν επισκευαστεί και αποτελούν μοναδικά δείγματα της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Τα γεφύρια έλυναν το πρόβλημα των κατοίκων της ηπειρωτικής κυρίως Ελλάδας για ασφαλή διέλευση τόσο των μεταφορικών μέσων όσο και των οδοιπόρων πάνω από ποτάμια, παραποτάμους, χείμαρρους στους δρόμους της εποχής. Τα σωζόμενα πέτρινα γεφύρια αποτελούν απόδειξη των παλιών δρόμων που εξαιτίας της εγκατάλειψης τους παραδόθηκαν στο φυσικό περιβάλλον. Η κατασκευή ενός γεφυριού αποτελούσε σημαντικό έργο της εποχής, γεγονός που οδήγησε στη διαμόρφωση θρύλων, παραδόσεων και τραγουδιών. Πολυτραγουδισμένο είναι το γεφύρι της Άρτας αλλά και άλλα γεφύρια στην Ελλάδα.
Κύριο δομικό στοιχείο ήταν η πέτρα από τοπικά πετρώματα, συνήθως ασβεστόλιθους, σχιστόλιθους και ψαμμόλιθους, που έτσι έδενε αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον. Σαν συνδετικό υλικό χρησιμοποιούσαν ένα είδος ασβεστοτσιμεντοκονιάματος από τριμμένο κεραμίδι, ασβέστη, ελαφρόπετρα, νερό και ξερά χόρτα και σε κάποιες περιπτώσεις ασπράδια αυγών, ένα είδος κουρασάνι. Στο οδόστρωμα υπήρχε λιθόστρωτο (καλντερίμι) με πέτρες είτε ακατέργαστες είτε επίπεδες πλάκες. Η φαντασία, το μεράκι και η εμπειρική τεχνική ικανότητα του λαϊκού μάστορα διαμόρφωσαν την ποικιλομορφία και την διαφορετικότητα στην αρχιτεκτονική των γεφυριών. Ωστόσο, το τοξοειδές σχήμα και η απόλυτη γεωμετρία της κατασκευής προέκυψαν από τη συνειδητή ή όχι εφαρμογή των φυσικών νόμων από τους λαϊκούς γεφυροποιούς, τους “γεφυράδες” ή “κιοπρουλήδες”.
Βασικό στοιχείο της κατασκευής των γεφυριών είναι το τόξο, ημικυκλικό ή ελλειπτικό και σπανιότερα οξυκόρυφο. Πολλά γεφύρια είναι μονότοξα και άλλα πολύτοξα με ή χωρίς ανακουφιστικά τόξα. Τα περισσότερα κατασκευάστηκαν επί Τουρκοκρατίας, καθώς οι αγάδες της κάθε περιοχής επιθυμούσαν στην άνετη προσπέλαση, ώστε να προσελκύουν καραβάνια που πλήρωναν για τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Επίσης εύποροι απόδημοι Έλληνες αλλά και προύχοντες, άνθρωποι πλούσιοι με ανώτερη κοινωνική θέση και δύναμη χορηγούσαν την κατασκευή των γεφυριών. Σημαντικό ρόλο αποτελούσε η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας για την κατασκευή του γεφυριού. Ο πρωτομάστορας αναζητούσε το σημείο που στένευε το ποτάμι και είχε βραχώδεις όχθες για την καλύτερη στήριξη, καθώς όσο πιο μικρή ήταν η καμάρα του γεφυριού τόσο πιο στέρεο ήταν και η κατασκευή είχε μικρότερο κόστος. Γι’ αυτό πολλές φορές ο δρόμος ακολουθούσε την όχθη του ποταμιού μέχρι να φθάσει στο σημείο που ήταν φτιαγμένο το γεφύρι.
Αναφέρουμε ενδεικτικά δύο από τα πιο γνωστά πέτρινα γεφύρια του νομού.
Το γεφύρι του Αζίζ Αγά ( ή του Ζίζαγα)
Είναι το μεγαλύτερο της Δυτικής Μακεδονίας. Βρίσκεται κάτω από το χωριό Τρίκωμο και γεφυρώνει τον ποταμό Βενέτικο, παραπόταμο του Αλιάκμονα. Κατασκευάστηκε το 1727, έχει μήκος 77μ, πλάτος 3μ και ύψος 15μ. είναι τρίτοξο με μεγαλύτερο το κεντρικό τόξο που διαμέσου του κυλά ο ποταμός και τα δύο ακραία λειτουργούν ως ανακουφιστικά για να διέρχεται το νερό όταν ο ποταμός πλημμυρίζει. Είναι εντυπωσιακό και μεγαλοπρεπές γεφύρι.
Το γεφύρι της Πορτίτσας
Είναι ίσως το πιο όμορφο γεφύρι της περιοχής. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από το χωριό Σπήλαιο στην είσοδο του υπέροχου ομώνυμου φαραγγιού ύψους 200μ και πλάτους μόνο λίγων μέτρων. Κάτω από το γεφύρι κυλά ο Βενέτικος. Κατασκευάστηκε το 1743, έχει μήκος 34μ, πλάτος 2,70μ και ύψος 7,80μ. Είναι δίτοξο γεφύρι με μία μεγάλη καμάρα με άνοιγμα 13,80μ και μία μικρή με άνοιγμα 5μ. Η θέση του στην είσοδο του απαράμιλλης ομορφιάς φαραγγιού το καθιστά το πιο δημοφιλές γεφύρι του νομού Γρεβενών.
Η ανακαίνιση παραδοσιακών κτισμάτων και η επανάχρηση τους συμβάλλει στην αξιοποίηση του παραδοσιακού κτιριακού αποθέματος. Η κατασκευαστική εταιρία του Ιωάννη Φούσκα διαθέτει την τεχνογνωσία για αντίστοιχα τεχνικά έργα.
www.anakainisispitiou.gr
Πηγή εικόνων: decobook.gr
