γράφει η Χρύσα Ξουβερούδη - Ιστορικός Τέχνης
Όλοι εσείς που κουραστήκατε από τη σύγχρονη μαξιμαλιστική διακόσμηση, γυρίστε τα ρολόγια σας έναν αιώνα πίσω και ταξιδέψτε στην Αγγλία και τη Γερμανία!!! Πιο συγκεκριμένα, στον 19ο αιώνα θα πρέπει να αναζητήσει κανείς την αφορμή για τον πολιτιστικό γάμο ανάμεσα στις εφαρμοσμένες και τις καλές τέχνες. Στην Αγγλία με τις ευλογίες του J. Ruskin, ο W. Morris μέσα από το κίνημα Arts and Crafts, σφραγίζει με την εικαστική του πράξη την περιπέτεια στον κόσμο της υψηλής καλλιτεχνικής έκφρασης και της χειροτεχνίας.
Οι στιλιστικές διαδρομές του κινήματος Arts and Crafts αναβιώνουν και σήμερα ενώ οι αρχές έδωσαν ώθηση στις φιλοδοξίες άλλων κινημάτων και σχολών, όπως το Bauhaus. Αν λοιπόν στην Αγγλία η ομάδα των Προραφαηλιτών, ο θεωρητικός απολογητής του J. Ruskin και ο πολυτάλαντος κύριος W. Morris, γοητεύτηκαν τόσο πολύ από την εικαστική έκφραση των μεσαιωνικών συντεχνιών, μπορούμε να φανταστούμε πόσο πιο έντονη ήταν η σχέση αυτή, για τη γερμανική παράδοση.
Ταπετσαρία "Artichoke", John Henry Dearle - http://www.flickr.com/photos/88551713@N00/498148894/
Βασισμένη στη λογική των Bauhutten και με βασικό στόχο το Bauen, δηλαδή την οικοδόμηση- δημιουργία η Σχολή του Bauhaus ιδρύθηκε στη Βαϊμάρη από τον W. Gropius ενώ την πορεία της ως το 1933 θα τη συνοδεύσουν πόλεις- σταθμοί, το Ντεσσάου και το Βερολίνο και κορυφαίοι αρχιτέκτονες, ο H. Meyer και ο Mies van der Rohe που θα αναλαμβάνουν διαδοχικά την ηγεσία της.
Το κτίριο Bauhaus - http://en.wikipedia.org/wiki/File:Bauhaus.JPG
Με τη διακήρυξη ότι ‘’Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις εφαρμοσμένες τέχνες, τη γλυπτική και τη ζωγραφική, είναι όλα τμήματα του οικοδομείν’’ από το μανιφέστο του Gropius, ενισχύεται η διάθεση για μια ολιστική σύλληψη του κτιρίου. Στον Καθεδρικό ναό της τέχνης που οραματιζόταν ο W. Gropius και στην ενσάρκωση του στο κτίριο του Ντεσσάου όλα τα αντικείμενα υμνούν την ελευθερία της προσωπικής έκφρασης, η οποία αντιδρώντας στη συμμετρία, θεοποιεί τα βιομηχανικά υλικά και ‘’χτίζει για να διαμορφώσει τρόπους ζωής ’.
Η λειτουργικότητα και η αυστηρή καθαρότητα για τον καθορισμό των λειτουργιών είχε εκφραστεί λίγο καιρό πριν (1923) και στο πειραματικό σπίτι της οδού Horn από τους G. Muche και A. Meyer. Το τετράγωνο είναι αυστηρό, καθαρό σχήμα ντυμένο στα λευκά καθορίζει το συνολικό χώρο του σπιτιού αλλά και τους επιμέρους χώρους, τα δωμάτια. Τίποτε δε φλυαρεί, όλα σχεδιάζονται με στόχο τη φωτεινή, λιτή σε λευκό χρώμα, από λακαρισμένο ξύλο με στρογγυλά πόμολα, που διευκολύνουν τη λαβή και θα αποτελέσουν στιλιστικό πρότυπο για τις κουζίνες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδας.
Το σπίτι της οδού Horn από τους G. Muche και A. Meyer - https://en.wikipedia.org/wiki/File:Weimar_Ilmpark_Haus_am_Horn.jpg
Ο σχεδιασμός των επίπλων οφείλεται στον χαρισματικό φοιτητή M. Breuer, ο οποίος θα γίνει στη συνέχεια καθηγητής στη Σχολή του Bauhaus και θα αφήσει το αισθητικό του στίγμα ανεξίτηλο στον 20ο αιώνα. Στη σχολή οι μεταλλικοί σωλήνες θα γίνουν βασικό στοιχείο διακόσμησης από τα κάγκελα μέχρι τα έπιπλα, το ατσάλι θα πυροδοτήσει τη βιομηχανική αισθητική του χώρου. Ο M. Breuer αντλώντας την έμπνευση του από το τιμόνι του ποδηλάτου, λυγίζει τους σωλήνες και πλαισιώνοντας τους με ύφασμα, δημιουργεί τις περίφημες καρέκλες του. Η πολυθρόνα Wassily εξακολουθεί μέχρι σήμερα να κρατά ζωντανό το στιλ και να τιμά με τις καθαρές γραμμές της σε μέταλλο και μαύρο δέρμα, τον κορυφαίο εξπρεσιονιστή ζωγράφο και καθηγητή του Bauhaus, Wassily Kandisky.
bauhaus έπιπλα, Marcel Breuer - http://www.flickr.com/photos/kaiseidler/3925088681/
Ξεφυλλίζοντας το άλμπουμ της σχολής του Bauhaus, ανακαλύπτουμε το εργαστήριο της υφαντουργίας που συνδέθηκε με τη γυναικεία δημιουργικότητα. Υφάντριες σα μεσαιωνικοί άγγελοι αναδεικνύονται μπροστά στους αργαλειούς, χαϊδεύοντας το στημόνι σα να ήταν χορδή άρπας και συνθέτοντας ‘’το αλφάβητο των μορφών ’’, ένα σύνολο από απειθάρχητα γεωμετρικά σχήματα, που δημιούργησε ο Muche. Εκτός από χρωματικές αντιθέσεις ο γεωμετρικός χαρακτήρας των χαλιών και γενικότερα των υφαντών υποστηρίζεται κι από την εναλλαγή των υλικών, π.χ μαλλί, ένα ματ, αδρό υλικό σε αρμονική συνύπαρξη με το γυαλιστερό, δελεαστικό στην αφή, μετάξι
ρολόι bauhaus, bauhaus design - http://www.flickr.com/photos/96256161@N00/3844568744
Οι φωτογραφίες της Lucy Moholy συζύγου του Moholy-Nagy, σημαντικού καθηγητή της σχολής και ιδρυτή του Bauhaus του Σικάγο, αποκαλύπτουν το δυναμικό σχεδιασμό των καθημερινών αντικειμένων. Το τσάι δεν προσφέρεται σε πορσελάνινο σερβίτσιο, αλλά σε τσαγιέρα από νικέλιο με μικρότερο λαιμό και διαφορετικά τοποθετημένα το στόμιο και τη λαβή προσυπογράφοντας την ασυμμετρία και τη δυναμική του υλικού, από τα χέρια της Marianne Brandt. Η εμμονή στη χρήση των βιομηχανικών υλικών, όπως το μέταλλο και το γυαλί, θα χαρακτηρίσει και την ομάδα των φωτιστικών όχι μόνο από την Brandt που υπήρξε κορυφαία σχεδιάστρια φωτιστικών, αλλά κι από άλλους.
Στο γυάλινο πορτατίφ των Γιούκερ και Βάνγκεφελντ συναντούμε καθαρές φόρμες που με τιμιότητα αποκαλύπτουν τη λειτουργία τους, καθώς από το γυαλί του ορθοστάτη βλέπουμε το καλώδιο. Ενώ η πρώτη αντίδραση ήταν ειρωνική για τους δημιουργούς σήμερα το βραβευμένο φωτιστικό, τους δικαιώνει κι αποτελεί αγαπημένο αντικείμενο διακόσμησης.
Ο Gropius ήθελε να παρασύρει τον κόσμο σε ένα ‘κατασκευαστικό παιχνίδι με τεράστιους κύβους’ και να δημιουργήσει οικιστικές κυψέλες. από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Στη λογική των κύβων στηρίζεται και η ντουλάπα με ρόδες για εργένηδες που δημιούργησε ο Joseph Pohl, ένα έπιπλο άρτιο αισθητικά που κινείται με ευελιξία μεταμορφώνοντας το χώρο. Εκτός από τον κύβο αγαπημένα γεωμετρικά στοιχεία που επαναλαμβανόταν σε διάφορα αντικείμενα, είναι η σφαίρα, η πυραμίδα κ.α. Στους τοίχους εκτός από το λευκό χρώμα ενεργό ρόλο παίζουν οι ταπετσαρίες που μέσα από δυο λεπτές αποχρώσεις του ίδιου τόνου ισορροπούν σε ένα αυστηρό παιχνίδι γεωμετρίας. Δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι ο χώρος μεγαλώνει έγιναν ιδιαίτερα αγαπητές κι εξακολουθούν να βρίσκονται στην παραγωγή μέχρι σήμερα.
bauhaus design - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:GlassCandleStick.jpg
Αν αγαπάτε λοιπόν την αφαίρεση και το ελεμενταριστικό στιλ στη διακόσμηση, το Bauhaus γεννήθηκε για να σας ικανοποιήσει. Με πινελιές δυναμικού βιομηχανικού σχεδιασμού από τους κορυφαίους δημιουργούς της σχολής που θα αναδείξουν τη στιλιστική δυναμική του χώρου μέσα από ένα αλφάβητο γεωμετρικών μορφών, θα έχετε ένα χώρο λιτό κι αυστηρό αλλά ευχάριστα λειτουργικό. Ο συνεχής πειραματισμός με τα υλικά, τα χρώματα και τα σχέδια για τα ‘υφάσματα στο χώρο’, κουρτίνες, χαλιά, ταπετσαρίες, θα προσδώσει ενδιαφέρον στον προσωπικό σας χώρο με τη φροντίδα του ‘οικοδομείν’. Ο χώρος ορίζεται μέσα από τη γεωμετρία, ο χρόνος ορίζεται μέσα από λειτουργία και ο ελεύθερος ορισμός αυτών των στοιχείων, η ελεγχόμενη έκρηξη μπορεί να γίνει από εσάς με τη συμβολή των κορυφαίων σχεδιαστών του Bauhaus.
Gropius House - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gropius_house_DRESSING_ROOM,_SECOND_FLOOR,_HABS_MASS,9-LIN,16-38.jpg
