γράφει η Χρύσα Ξουβερούδη - Ιστορικός Τέχνης.
Ξένοιαστη ζωή με χλιδή, κομψότητα και ανάλαφρος ρομαντισμός είναι συνώνυμα του ροκοκό στιλ.
Αν σας γοητεύει η εκλεπτυσμένη ομορφιά του, η παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρα που δημιουργεί, αξίζει να γνωρίσετε τα χαρακτηριστικά του και να περιπλανηθείτε στον κόσμο του.
Ο όρος Ροκοκό προέρχεται από τη γαλλική λέξη rocaille που σχετίζεται με τη φυτική διακόσμηση. Επίσης είναι γνωστό και ως Louis Quinze, Louis XV ή απλά Louis, από το όνομα του γάλλου αυτοκράτορα, του οποίου η βασιλεία το όρισε χρονικά και αισθητικά.
Πρόκειται για ένα βραχύβιο στιλ – περίπου από το 1730 και έως το 1750- που παραλαμβάνει τη σκυτάλη από το Μπαρόκ, χαμηλώνοντας τους τόνους και ελαφρύνοντας τη διάθεση. Ένα αυλικό στιλ που επιδιώκει να ενισχύσει την ευχάριστη ατμόσφαιρα των fêtes galantes και να μας τη μεταδώσει.
Από την υπερβολή του αυτοκρατορικού γούστου που με συνέπεια υπηρετούσε το Μπαρόκ, μπαίνουμε στα ιδιωτικά διαμερίσματα της Madame de Pompadour κι απολαμβάνουμε τη γυναικεία αισθητική, όπως αυτή εμφανίζεται σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ρολόγια, πορσελάνινα είδη, υφάσματα, κοσμήματα, έπιπλα, αντίκες, πίνακες, μπιμπελό. Ο χώρος συλλαμβάνεται συνολικά και τα επί μέρους στοιχεία συνυπάρχουν αρμονικά στην προβολή του όλου.
Από την οροφή ως το πάτωμα το ροκοκό δίνει το εικαστικό πρόσταγμα μέσα από μια λυρική και παράλληλα ρουστίκ οπτική. Στις οροφές οι γύψινες διακοσμήσεις δημιουργούν ένα πανόραμα από φυτικά μοτίβα, όστρακα, πουλιά, κοράλλια, γυναικείες μορφές που μοιάζουν με νύμφες ή αρχαίες θεότητες και αιωρούνται σε αόρατες κούνιες, όπως ακριβώς και οι κυρίες της αυλής.
Τα στοιχεία αυτά συχνά ήταν επιχρυσωμένα, ενώ υλικά όπως το ελεφαντόδοντο αλλά και οι πολύτιμοι πολυέλαιοι που κοσμούσαν τα ταβάνια, ενίσχυαν την πολυτέλεια. Τα δωμάτια ευρύχωρα, είχαν ορθογώνιο ή ωοειδές σχήμα που ευνοούσε την κίνηση μέσα στο χώρο κάνοντας τον πιο μαλακό.
Πολλά και μεγάλα παράθυρα, ψηλές πόρτες με σκάλισμα στην επιφάνεια τους και εντυπωσιακά υπέρθυρα καθώς και οι επιβλητικοί καθρέπτες με εντυπωσιακές συνήθως επιχρυσωμένες κορνίζες, δημιουργούσαν ένα δραματικό σκηνικό. Αν σε όλα αυτά προσθέσετε και τις πλούσιες κουρτίνες με τα πολύτιμα υφάσματα- ταφτά, μετάξι- και τα μπροκάρ σχέδια, θα μεταφερθείτε νοερά στον κόσμο του ροκοκό.
Η πολυτέλεια δε θα μπορούσε να λείπει ούτε από τα δάπεδα. Τα χαριτωμένα γοβάκια των κυριών αναζητούσαν τη ζεστασιά του ξύλινου δαπέδου ή την ψυχρή λάμψη του μαρμάρινου για να παρασυρθούν στη δίνη ενός αισθαντικού χορού. Βέβαια και ένα πλακάκι καλής ποιότητας, ενδεχομένως με κάποια διακοσμητικά μοτίβα θα μπορούσε να υπηρετήσει επαρκώς το σκοπό του. Μην ξεχνάμε ότι στο Amalienburg –κυνηγετικό περίπτερο, τυπικό δείγμα ροκοκό αρχιτεκτονικής στα θερινά ανάκτορα του Μονάχου- τα πλακάκια Delft δημιουργούσαν μια πολυτελή ατμόσφαιρα στην κουζίνα. Επειδή όμως δεν έχουμε όλοι βασιλική καταγωγή, ένα ωραίο πλακάκι θα μπορούσε άνετα να υποστηρίξει τη ροκοκό επιλογή σας.
Το στοιχείο ωστόσο, που ‘αποθεώνει’ το στιλ ροκοκό αφορά την αισθητική των επίπλων και των διακοσμητικών αντικειμένων.Τα ξύλινα έπιπλα είναι βαμμένα σε φωτεινά χρώματα και πολλές φορές έχουν σκαλιστά επιχρυσωμένα πόδια. Η διακοσμητική διάθεση προωθείται από την ανάλαφρη καμπύλη αλλά και από τις γλυπτές λεπτομέρειες με θέματα από το φυτικό κόσμο καθώς και πουλιά, ερωτιδείς, νύμφες. Νωχελικά ξαπλώνουν πάνω στις ξύλινες επιφάνειες, τυλίγονται στα πόδια, τα αγκαλιάζουν με απαράμιλλη χάρη και γίνονται ένα μαζί τους. Τα έπιπλα μπορεί να είναι σταθερά-βιβλιοθήκες, εταζέρες, κ.α- και φυσικά κινητά, κυρίως από μαόνι, ξύλο καρυδιάς κλπ.
Τα υφάσματα των επίπλων βρίσκουν το γνήσιο εκφραστή τους στο μετάξι. Συνομιλούν με τις λαμπερές αποχρώσεις του χρυσού και του ασημιού, καθώς και με τους παστέλ τόνους. Τα σχέδια στα υφάσματα επαναλαμβάνουν την αγαπημένη θεματολογία του ροκοκό.
Στο παιχνίδι της λάμψης και της πολυτέλειας δε θα μπορούσε να μη παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο ο καθρέπτης. Ορισμένες φορές ολόκληροι οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με καθρέπτες - με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Αίθουσα των καθρεπτών στα ανάκτορα των Βερσαλλιών ενώ κάποιες φορές εμφανίζονται σαν αισθητικός μανδύας για να καλύψουν π.χ το τζάκι, κατά τη θερινή περίοδο.
Αν κι εσείς θέλετε να μεταφέρετε τη ροκοκό ατμόσφαιρα στο χώρο σας επιλέξτε σκαλιστά έπιπλα σε ασημόχρυσες αποχρώσεις ή σε φωτεινά χρώματα. Σηκώστε ψηλά το κεφάλι και δημιουργείστε μια πρωτότυπη οροφή με γύψινες διακοσμήσεις, των οποίων μπορείτε να ενισχύσετε η λάμψη χρωματίζοντας τες από την παλέτα του ροκοκό. Στο ίδιο ύφος φυσικά και οι τοίχοι, θα πρέπει να κινηθούν στους τόνους του παστέλ. Ντύστε τα παράθυρα με pull-up κουρτίνες, αναδείξτε το χώρο με εντυπωσιακούς σκαλιστούς καθρέπτες και αφήστε το φως να χορέψει πάνω στις επιφάνειες. Αντικείμενα από πορσελάνη –πιστά στο ροκοκό ύφος που ακόμα και σήμερα αντιγράφονται και κυκλοφορούν από τους μεγάλους οίκους πορσελάνης – βάζα, λάμπες, μπιζουτιέρες, ρολόγια, θα συμβάλλουν στο να ‘ευωδιάσει’ ο χώρος με το άρωμα του ροκοκό.
