Το δυναμικό στυλ του νεοκλασικισμού

γράφει η Μαρία Κακουλίδου - Μηχανικός Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων.

Επιστροφή στα ιδεώδη και τις αρχές της τέχνης και της αρχιτεκτονικής των κλασσικών χρόνων.

Ο Νεοκλασικισμός (1760-1840) στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία από το τέλος του 18ου και τις δυο πρώτες δεκαετίες 19ου αιώνα. Πηγή έμπνευσης του Νεοκλασικισμού αποτέλεσαν τα ευρήματα από τις πρόσφατες ανασκαφές στην Πομπηία, μιας άριστα διατηρημένης αρχαίας ρωμαϊκής πόλης, με σπίτια πολύχρωμα και περίτεχνα διακοσμημένα με τοιχογραφίες.

Το διεθνές στυλ γεννήθηκε ως απάντηση στα περίκομψα και διακοσμητικά αυλικά αισθητικά ρεύματα του Μπαρόκ και του Ροκοκό. Η ανερχόμενη μεσαία κοινωνική τάξη αναζητεί νέα ηθικά και αισθητικά πρότυπα και βρίσκει ενδιαφέρον στα λιτά πρότυπα της αρχαίας Ελλάδας, των Ετρούσκων, της Αιγύπτου και της Ρώμης. Στην Αγγλία ο αρχιτέκτονας Robert Adam (1728-1792) δημιουργεί ένα εκλεπτυσμένο νεοκλασικό στιλ, που σιγά-σιγά εξελίσσεται στην αντιγραφή αρχαίων διακοσμητικών στοιχείων, φτάνοντας στις αρχές του 19ου αι. στο στιλ regency (= αντιβασιλεία, 1811-1820).

Τα νεοκλασικά εγγλέζικα σπίτια περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία από καρέκλες με θαυμάσιες, λεπτές, ξυλόγλυπτες πλάτες αρχαϊκής έμπνευσης (σε σχήμα λύρας, αμφορέα κ.τ.λ.).

Τα έπιπλα regency διακοσμούνται με φτερωτούς δράκους και σφίγγες, έχουν μπρούντζινα επιστόμια με μορφή κεφαλής λιονταριού και τα πόδια τους μοιάζουν συχνά με οπλές και νύχια ζώων. Αν και τα έπιπλα αυτού του στιλ είναι αρκετά βαριά, βρίσκουν τη θέση τους στις σύγχρονες κατοικίες που αγαπούν την εκκεντρικότητα.

Ο Νεοκλασικισμός φιλοδοξεί να αποκαταστήσει το αυστηρό ήθος της αρχαίας τέχνης και την αρμονία που πηγάζει από το μέτρο, την τάξη, τη συμμετρία, τις αναλογίες. Οι πρωταγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους γνήσιους απογόνους των ηρώων της Αρχαιότητας, βρήκαν στον Νεοκλασικισμό την ιδανική έκφραση των ιδεών τους.

Ο Νεοκλασικισμός, σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική, εκδηλώθηκε για πρώτη φορά το 17ο αιώνα στην Ιταλία, για να εξαπλωθεί το 18ο αιώνα σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, με κύρια χαρακτηριστικά τη χρησιμοποίηση κιόνων (columns) και κιονoκράνων (capital), αετωμάτων (pediments), ζωοφόρων (friezes) και κλασικών διακοσμητικών μοτίβων. Στην Ελλάδα ο νεοκλασικισμός συμπίπτει με την άφιξη του πρώτου βασιλιά, του Βαυαρού πρίγκιπα Όθωνα (1833-1862 ).

Στην Ελλάδα το νεοκλασικό στυλ αποκτά τη δική του δυναμική και ιδιαιτερότητα, με κύρια χαρακτηριστικά την αναβάπτιση στα κλασικά πρότυπά του, την πλατιά αποδοχή του που ξεπερνά τα μνημειακά κτίσματα και τα εύπορα στρώματα για να φθάσει ως την ευρεία μάζα του πληθυσμού και τέλος τη μακρά διάρκειά του, που φτάνει ως τον Μεσοπόλεμο.

Μνημειώδη έργα Νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είναι ο ναός της Αγίας Μαγδαληνής στο Παρίσι (La Madeleine) , έργο των Ντ` Ιβρί και Κουτίρ, το "Ανάκτορο των Νερών" (Palace on the Water) στη Βαρσοβία, τα Θέατρα της Μόσχας (The Bolshoi Theatre )και της Πετρούπολης , το Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον (Capitol Hill) κ.ά.

Στην Ελλάδα η νωπογραφία της ζωφόρου στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, έργο του Αυστριακού ζωγράφου Carl Rahl αποτελεί εξαιρετικό δείγμα νεοκλασικισμού.

Ο κυριότερος ζωγράφος του Νεοκλασικισμού στη Γαλλία υπήρξε ένας καλλιτέχνης που ήταν ταυτόχρονα επαναστάτης Ιακωβίνος, ήταν ο Jacques-Louis David (1748-1825). Ένας άλλος σημαντικός εκπρόσωπος του Νεοκλασικισμού ήταν ο Jean Auguste Dominique Ingres (1780-1867). Στην Ιταλία ήταν ο Andrea Appiani, ο Ludovico Lipparini,κλπ.

Στη Γλυπτική, αντιπροσωπεύεται από τον Antonio Canovas το μεγαλύτερο νεοκλασικό γλύπτη· ακολουθεί ο Δανός Bertel Thorvaldsen, ο John Flaxman , ο Josiah Wedgwood στα κεραμικά ενώ στην Ελλάδα είναι ο Δημήτριος Φιλιππότης κλπ.

Στη λογοτεχνία βρίσκουμε τους πρώτους τόνους νεοκλασικισμού σε μερικά ποιήματα και τραγωδίες του Friedrich von Schiller ή στα ποιήματα του Johann Wolfgang von Goethe (τα μετά το 1775) ή ακόμα στους "Ύμνους" του Johann Christian Friedrich Hölderlin και στα έργα του ελληνιστή Αντρέ Σενιέ. Περισσότεροι νεοκλασικοί εμφανίζονται ο Ugo Foscolo (Ιταλός από Ελληνίδα μητέρα) και ο Ανδρέας Κάλβος, κυρίως με τα έργα "Χάριτες" (του πρώτου) και "Ωδές" (του δεύτερου). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι και ο Σολωμός επηρεάστηκε κάπως από το νεοκλασικισμό, τουλάχιστον όσο δείχνουν οι ωδές του στο Μάρκο Μπότσαρη και στο Λόρδο Βύρωνα, αλλά τελικά τον κύριο ρόλο στη διαμόρφωση της ποίησής του διαδραμάτισε η ρομαντική ψυχοσύνθεσή του.

Σχετικά Άρθρα

  • Βρείτε το ιδανικό στυλ διακόσμησης, εξερευνώντας τον εαυτό σας Βρείτε το ιδανικό στυλ διακόσμησης, εξερευνώντας τον εαυτό σας

    Ο χώρος που κατοικούμε, είτε πρόκειται για ένα διαμέρισμα σε μια πολύβουη πόλη είτε για μια ήσυχη μονοκατοικία στην εξοχή, και κυρίως ο τρόπος που έχουμε επέμβει στον εσωτερικό χώρο, δηλαδή, τα έπιπλα που έχουμε επιλέξει, τα διακοσμητικά αντικείμενα, τα υφάσματα, τα χρώματα κτλ. αντικατοπτρίζουν αναμφίβολα την προσωπικότητά μας και τον τρόπο ζωής μας.

  • Ανακαίνιση κουζίνας: Βρείτε το στυλ που σας ταιριάζει Ανακαίνιση κουζίνας: Βρείτε το στυλ που σας ταιριάζει

    Ο σχεδιασμός της κουζίνας ξεκινάει με τον καθορισμό των αναγκών μας και την επίλυση των πρακτικών και λειτουργικών ζητημάτων. Εάν κτίζετε καινούργιο σπίτι ή ανακαινίζετε το υφιστάμενο έχετε τη μοναδική ευκαιρία να επανασχεδιάσετε εξολοκλήρου το χώρο, δηλαδή να αλλάξετε τις θέσεις των ηλεκτρικών συσκευών, τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, τη διάταξη των επίπλων, τα υλικά του δαπέδου και των τοίχων. Η κατασκευαστική εταιρεία του Ιωάννη Φούσκα μπορεί να σας προτείνει ποιοτική αλλά ταυτόχρονα οικονομική ανακαίνιση κουζίνας. 

    Έχετε σκεφτεί ότι η κουζίνα αποτελεί τον χώρο στον οποίο κινείστε τις περισσότερες ώρες της ημέρας εκτελώντας δεκάδες εργασίες, όπως μαγείρεμα, καθαριότητα, αποθήκευση, δείπνο, μικρογεύματα, πρωινό καφέ, βραδινό ποτό, κ.ά. Για τα περισσότερα νοικοκυριά η κουζίνα αποτελεί το βασικό χώρο συγκέντρωσης και συζήτησης γύρω από το τραπέζι του φαγητού. 

    Η διακόσμηση της κουζίνας είναι προσωπική υπόθεση. Πριν ξεκινήσει ο επανασχεδιασμός θα πρέπει να σκεφτείτε και να καταγράψετε σε ένα χαρτί τι σας αρέσει από την υφιστάμενη κουζίνα, δηλαδή ποια στοιχεία θα θέλατε να διατηρήσετε ως έχουν. Στη συνέχεια, θα πρέπει να σκεφτείτε και να καταγράψετε ποια στοιχεία θέλετε να αλλάξουν. Αφού λοιπόν έχετε μελετήσει καλά τις ανάγκες σας και τις έχετε καταγράψει σε χαρτί, μπορείτε να αρχίσετε να σκέφτεστε το στυλ της κουζίνας, δηλαδή τα χρώματα, τα υφάσματα, τα υλικά, το στυλ των επίπλων κ.ά. Σημειώστε, ότι η καταγραφή των αναγκών μας αποτελεί μια απαραίτητη διαδικασία που λειτουργεί σαν χάρτης και αποτρέπει λανθασμένες επιλογές, όπως για παράδειγμα να παρασυρθούμε από μια εντυπωσιακή κουζίνα που ωστόσο δεν ταιριάζει στις ανάγκες μας.

    Κουζίνα, βακελίτης, πάγκος κουζίνας Ανακαίνιση κουζίνας στη Νίκαια από την κατασκευαστική εταιρεία Ιωάννης Φούσκας. 

  • Το λαμπερό στυλ Art Deco Το λαμπερό στυλ Art Deco

    Art Deco: ένα στυλ πέρα από τα όρια, ένας κόσμος πολυτέλειας και ουτοπίας, η χρυσή εποχή του ’20 και του ’30. Ο όρος φαντασιώνει πλήθος ρομαντικές εικόνες: ο ήχος από κρυστάλλινα ποτήρια κοκτέιλ ανακατωμένος με τη βραχνάδα μιας τζαζ μπάντας σε μεγαλόπρεπα διακοσμημένες αίθουσες χορού, η Αμερικανίδα χορεύτρια Josephine Baker να παρουσιάζει, στο Παρίσι φυσικά, τον «Άγριο Χορό» με την ερωτική συνένωση πρωτόγονων και ευγενών στοιχείων και το κοινό να την αποθεώνει.Ένα ζεστό βράδυ του καλοκαιριού του 1930 έξω από ένα θέατρο του Παρισιού η Josephine μέσα στο υψηλής ραπτικής Vionnet φόρεμα της παρέα με το τσιτά της πηδά στην απαστράπτουσα ασημόλευκη Rolls Royce. Στη συνέχεια αποχωρούν με στυλ και ταχύτητα μέσα στο πνεύμα των καιρών της εποχής Art Deco.

    Το γενικότερο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο

    Στο ξημέρωμα του 20ου αιώνα, ο θάνατος της βασίλισσας Βικτώριας το 1901, σηματοδότησε το τέλος της βικτωριανής εποχής, από την άλλη πλευρά η τεχνολογία ανάγκασε το ρυθμό της ζωής να επιταχύνει. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1911 και τότε η ζωή άλλαξε δραστικά. Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία της μεσοπολεμικής Ευρώπης και της Αμερικής έδωσαν ζωή σ’ ένα νέο γοητευτικό και κομψό ύφος διακόσμησης για όλους, που δεν ήταν άλλο από την Art Deco, τη διακοσμητική τέχνη.

    Η εποχή της Art Deco ήταν γεμάτη αντιθέσεις: η οικονομική ύφεση, οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι πορείες πείνας, η πολιτική μάχη μεταξύ του κομμουνισμού και του φασισμού από τη μία πλευρά. Από την άλλη πλευρά η ηλεκτρική ενέργεια, τα τηλέφωνα που κατέκλυσαν τον κόσμο, τα υπερωκεάνια που διέσχιζαν τον Ατλαντικό, η πρώτη πτήση πάνω από τη Μάγχη, τα τρένα που όργωναν τις ηπείρους, καθώς η ταχύτητα έγινε το must της νέας εποχής. Ο ρόλος των γυναικών άλλαξε με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Απόκτησαν το δικαίωμα ψήφου, πολλές έκοψαν κοντά τα μαλλιά τους, εμφανίστηκαν μακιγιαρισμένες σε δημόσιους χώρους. Άρχισαν να καπνίζουν και να οδηγούν αυτοκίνητα. Κόντρα σ’ αυτό το ταραγμένο και τραυματικό υπόβαθρο η Art Deco σφυρηλάτησε την ταυτότητα της.

    Το καλλιτεχνικό ρέυμα Art Deco

    Η Art Deco, γεννήθηκε το 1925 και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής. Ο όρος Art Deco υιοθετήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν το στυλ γνώρισε την πρώτη του αναβίωση. Προήλθε από τη συντόμευση του τίτλου της έκθεσης του1925 ‘Exposition Internationale des Arts Decoratifs Industriels et Modernes’ στο Παρίσι, σε μια προσπάθεια της Γαλλίας να αναδειχθεί κυρίαρχη, σε θέματα γούστου και προϊόντων πολυτελείας. Δεκαέξι εκατομμύρια πολίτες της Ευρώπης, συνέρρευσαν στην «πόλη του φωτός», ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της για να γιορτάσουν τη ζωή στον μοντέρνο κόσμο. Σήμερα με τον όρο Art Deco αναφερόμαστε σε ένα συνδυασμό στυλ από τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Διάσημοι καλλιτέχνες συνέβαλλαν στον καθορισμό του στυλ, όπως ο Erté, o Adolphe Mouron (aka Cassandre) και η Tamara de Lempicka.

    Η Art Deco κατέκλυσε την αρχιτεκτονική, το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, τη μόδα, τα έπιπλα, το σχέδιο υφάσματος και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί πρόσφερε διέξοδο για φυγή από την καθημερινότητα και ψευδαίσθηση πολυτελών απολαύσεων για όλους. Άντλησε έμπνευση από πολλές πηγές, χώρους και εποχές. Από το design, από στοιχεία παρμένα από το κίνημα του Art Nouveau από την υψηλή ραπτική και το Bauhaus.

    "HotelEdenTagSmCrop" by Dafalias - Own work. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ενσωμάτωσε την αφαιρετικότητα και την απλούστευση των avant-gard κινημάτων τέχνης, του κυβισμού, του ρωσικού κονστροκτιβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού. Οι επιρροές δεν είναι όλες σύγχρονες της. Η ανακάλυψη των θησαυρών του Τουταγχαμών το 1922, διέγειραν μια γοητεία για την Αρχαία Αίγυπτο, που μαζί με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ανατολή, την Αφρική και τους πολιτισμούς των Μάγια και των Αζτέκων, αναγνωρίζεται στα χαρακτηριστικά του στυλ. Η αφομοίωση των τάσεων γινόταν πολύ εύκολα σχεδόν φυσικά.

    Αυτή η συγχώνευση της ιστορίας και της μοντέρνας τέχνης έδωσε στην Art Deco το μοναδικό χαρακτήρα της. Τελικά, αυτός ο κόσμος της υπεραφθονίας, της ζωτικότητας και της ομορφιάς ήταν ένας κόσμος της φαντασίας, ένας κόσμος διαφυγής. Η Art Deco θεωρείται το στυλ της εκλεπτυσμένης φινέτσας. Δημιούργησε αντικείμενα πολυτελείας από ελεφαντοστούν και δέρμα καρχαρία αλλά και προϊόντα μαζικής παραγωγής από πλαστικό, καθρέπτη, αλουμίνιο.

    Αξιοποιήθηκε στην υψηλή ραπτική, στο κόσμημα και στις διακοσμητικές τέχνες δημιουργώντας κατάλληλο σκηνικό για την πολυτελή χλιδάτη ζωή των πλουσίων της εποχής. Σχετίστηκε με εικόνες εξωτικών υλικών, jazz, αεροπλάνων, γυαλισμένων αυτοκινήτων. Η γραμμή της αναγνωρίστηκε σε υπερπολυτελή υπερωκεάνια και σε κομψά τρένα της Κράισλερ.

    "1941 Packard 180 Formal Sedan". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons - link

    Μέσα από τα προϊόντα μαζικής παραγωγής και η μεσαία τάξη μπορούσε να απολαύσει το νέο στυλ στα καθημερινής χρήσης αντικείμενα, όπως τα επιτραπέζια σκεύη, τα ψυγεία, τα ραδιόφωνα Air-King, η ηλεκτρική σκούπα Electrolux, ακόμη και το μπουκάλι της coca cola, που σχεδιάστηκε από τον Raymond Loewy. Οι αφίσες και τα διαφημιστικά σποτ, οι γκλάμορους ταινίες του Χόλυγουντ, εισέβαλλαν στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων, υπόσχοντας τους το όνειρο.

    Το είδος των υλικών που χρησιμοποιούνται στην Art Deco είναι ανοξείδωτος χάλυβας, λάκα, αλουμίνιο, διακοσμημένο ξύλο, γυαλί, πλαστικό, δέρμα καρχαρία ακόμη και ζέβρας. Η χρήση αυτών των σκληρών, μεταλλικών υλικών αποθεώνει την εποχή των μηχανών.

    Το Art Deco θεωρείται η νεωτεριστική απάντηση στο στυλ Art Nouveau που χαρακτηριστικό του είναι οι ρευστές φυσικές φόρμες. Η έκταση του Art Deco κυμαίνεται από το εξεζητημένο και το εξωτικό μέχριντα όρια του κιτς, από το σατέν και τις γούνες στο καλογυαλισμένο ξύλο και τις στιλπνές μαύρες λάκες. Πολυτελές και αεροδυναμικό, φαίνεται να αναδεικνύεται πέρα από αντίδραση στο Art Nouveau, αλλά και ως εξέλιξή του.

    Διατηρεί τα ίδια κλασσικά και φυσικά μοτίβα, αλλά τα απλοποιεί ανάγοντας τα σε γεωμετρικά σχήματα, που εκφράζονται με παράλληλες ευθείες ή ζιγκ ζαγκ γραμμές. Ξεφορτώνεται το φλύαρο διάκοσμο και τα παστέλ χρώματα και στρέφεται στα μοντέρνα υλικά και τα τολμηρά χρώματα. Η χρήση της στιλπνής στυλιζαρισμένης φόρμας, η δυναμική απλότητα της γραμμής, η έκρηξη των ζωηρών χρωμάτων και τολμηρών γεωμετρικών σχημάτων είναι το σήμα κατατεθέν αυτού του στυλ.

    "Municipal Auditorium art deco chandelier" by User:Charvex - Own work (Photo by author). Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ο μοντερνισμός, μια περισσότερο διανοούμενη και αυστηρή εκδοχή του design αυτής της περιόδου, αποτέλεσε πρόσφατα το αντικείμενο μεγάλης συζήτησης. Εστιάζοντας στις απόψεις περί λειτουργικότητας και οικονομίας, ο μοντερνισμός μοιράζεται πολλές από τις στιλιστικές τάσεις της Art Deco, αλλά η Art Deco πέτυχε να αξιοποιήσει το εφήμερο και να του δώσει διάρκεια.

    Η ευελιξία του νέου στυλ και η ιδιότητα του να προσφέρει προϊόντα διαφορετικής ποιότητας σε διαφορετικό είδος κοινού το βοήθησαν να αποφύγει την οικονομική ύφεση της εποχής (κραχ του ’29). Αντίθετα το εδραίωσαν στην θλιβερή καθημερινότητα των ανθρώπων καθώς τους πρόσφερε τρόπους απατηλής πολυτελούς ζωής πίσω από τις λαμπερές επιφάνειες των φθηνών υλικών.

    Το 1941 η ανθρωπότητα οδηγήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε σηματοδοτείται το τέλος αυτού του παγκόσμιου στυλ με το μοντέρνο πνεύμα, που συνδέθηκε με την τεχνολογία, την πρόοδο, την αισιοδοξία, το ελεύθερο πνεύμα. Η κληρονομιά του, εντούτοις, είναι μια κληρονομιά μεγάλης ομορφιάς, τέχνης και φαντασίας.

Τελευταίες Απαντήσεις

Decobook.gr

© Copyright 2010 - DecoBook. All Rights Reserved