Στα πλαίσια του Open House Thessaloniki, του διεθνούς θεσμού για την ανάδειξη και την προώθηση της αρχιτεκτονικής, όπου πλήθος κτιρίων ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό, μας δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφθούμε κτίρια διατηρητέα και μη, τα οποία αναπαλαιώθηκαν σεβόμενα την αρχιτεκτονική τους σημαντικότητα και ταυτόχρονα επικαιροποίησαν την αισθητική και το design του εσωτερικού τους χώρου σε ένα αρμονικό σύνολο. Οι νέες χρήσεις που επιλέχθηκαν είναι ποικίλες, όπως κατοικίες για προσωπική χρήση , είτε για βραχυχρόνια μίσθωση, χώροι πολιτισμού, διασκέδασης, εκπαίδευσης, επαγγελματικοί χώροι, εκπαιδευτήρια, ξενοδοχεία. Παρατηρήσαμε σε κάποιες περιπτώσεις ότι η επανάχρηση ενός κτιρίου συμπαρέσυρε και την ανακαίνιση κάποιων γειτονικών του, οπότε η γύρω περιοχή να δείχνει την τάση για ανάδειξη της σε πόλο έλξης επισκεπτών, καθώς είναι δημοφιλής η τάση επιλογής νέων χρήσεων σε παλιά κελύφη.
COLORS Urban Hotel Θεσσαλονίκη/ Δωμάτιο
COLORS Urban Hotel Θεσσαλονίκη/ Λεπτομέρεια κιγκλιδώματος
Ωστόσο υπάρχουν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες η κατεδάφιση των μη διατηρητέων κτιρίων και η ανέγερση νέων θεωρούνται καλύτερη επιλογή, καθώς βασίζονται σε εσφαλμένη εντύπωση ότι η νέα κατασκευή είναι πιο οικονομική από την προσαρμογή υπάρχοντος κτιρίου και επιπρόσθετα είναι περισσότερο ενεργειακά αποδοτική από μία υπάρχουσα.
Παραθέτουμε τα οφέλη της προσαρμοστικής επανάχρησης που κυμαίνονται από τα μη απτά της πολιτιστικής κληρονομιάς στην κοινωνία έως τα μετρήσιμα οικονομικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, καθώς ένα υπάρχον κτίριο αποτελεί μέρος της αειφόρου ανάπτυξης.
Οι άυλες αξίες της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν μπορούν να υπολογιστούν με οικονομικούς όρους αλλά πρέπει η διατήρηση των κτιρίων να αναγνωριστεί ότι συμβάλλει στο κοινό καλό. Τα ιστορικά κτίρια προσθέτουν αξία με την υφολογική πολυμορφία , το χαρακτήρα και την αίσθηση οικειότητας που προσφέρουν σε ένα τόπο, καθώς τον καθορίζουν με την παρουσία τους. Αναδεικνύονται ως το κεντρικό σημείο με ξεχωριστή ταυτότητα, στοιχείο που τα κάνει ελκυστικά σε αγοραστές ή ενοικιαστές ακόμη και σε επαγγελματίες που θέλουν να καταξιώσουν την εμπορική τους επωνυμία μέσα από την ταυτότητα ενός τέτοιου κτιρίου. Αρχιτεκτονικά η επανάχρηση μπορεί να δημιουργήσει συναρπαστικούς χώρους που μπορούν να αξιοποιηθούν για δημιουργική σκέψη, φιλοξενία startups, εναλλακτικούς τρόπους φιλοξενίας.
Διαμέρισμα στην πλατεία Αριστοτέλους για βραχυχρόνια μίσθωση
Από οικονομικής πλευράς υπάρχει πάντα η απαίτηση να υπολογιστούν τα οφέλη της επανάχρησης και ανακαίνισης κτιρίων και σε πολλές περιπτώσεις έχει αποδειχθεί ότι η επανάχρηση είναι αποδοτικότερη από πλευράς κόστους από μία νέα κατασκευή. Οι επιπτώσεις της επανάχρησης, είτε μετριούνται άμεσα ως εμπορικές αποδόσεις ή έμμεσα, αποφέρουν σημαντικά οφέλη στην οικονομία, καθώς δεν αυξάνεται η αξία μόνον του συγκεκριμένου κτιρίου αλλά και της περιοχής του, δημιουργούνται τοπικά και ευρύτερα ευκαιρίες για επενδύσεις και αναπτύσσεται η τουριστική οικονομία.
Διαμέρισμα στη λεωφόρο Νίκης για βραχυχρόνια μίσθωση
Ενεργειακά η επανάχρηση κτιρίων έχει πολλά περιβαλλοντικά οφέλη, καθώς μειώνεται η χρήση νέων υλικών, οπότε μειώνονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παραγωγή τους και διατηρείται η ενσωματωμένη ενέργεια των υλικών του υπάρχοντος κτιρίου. Παράλληλα τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας με διάφορες επεμβάσεις, όπως η απλή αντικατάσταση των υαλοπινάκων με ενεργειακούς στα ίδια κουφώματα, η αντικατάσταση και των κουφωμάτων στα κτίρια που επιτρέπεται, η εφαρμογή θερμομόνωσης στο κέλυφος, η επιλογή λύσεων φωτισμού χαμηλής κατανάλωσης. Επίσης μπορούν να επιλεγούν συστήματα ψύξης και θέρμανσης ενεργειακά αποδοτικά, λύσεις για εξοικονόμηση κατανάλωσης νερού, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακοί συλλέκτες, φωτοβολταϊκά). Θεωρείται πρωταρχικής σημασίας να δίνονται κίνητρα υπέρ της ανακαίνισης και επαναχρησιμοποίησης των ιστορικών και νεότερων κτιρίων μεμονωμένα, αλλά και σε ευρύτερου τοπικού σχεδιασμού που θα βελτιώσεις στο αστικό περιβάλλον των κτιρίων.