Οι στάχτες αποτελούν ένα πολύτιμο και πολυχρηστικό υποπροϊόν που παράγεται από την καύση των ξύλων, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πετάμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Μπορούμε να έχουμε ένα μεταλλικό κάδο με καπάκι έξω στο μπαλκόνι για να αποθηκεύουμε εκεί τη στάχτη. Η καύση ενός τόνου ξύλων παράγει 60-100 χλγ στάχτης. Αυτό που αναδεικνύει τη στάχτη ωφέλιμη σε μια σειρά από χρήσεις είναι οι ιδιότητες της. αποτελείται κυρίως από ασβέστιο, κάλιο, φωσφόρο, μαγνήσιο και πυρίτιο. Έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε άζωτο και σημαντικό μέρος του θείου εξαερώνεται κατά τη διάρκεια της καύσης. Επίσης τα ιχνοστοιχεία της στάχτης περιλαμβάνουν σίδηρο, βάριο, βόριο, κάδμιο, χαλκό, χρώμιο άργυρο, μολυβδαίνιο, νικέλιο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο.
Πριν αναλύσουμε τις χρήσεις της στάχτης στο σπίτι πρέπει να τονίσουμε κάποια στοιχεία που αξίζουν την προσοχή σας. Χρησιμοποιούμε τη στάχτη που προέρχεται από καύση φυσικών ξύλων χωρίς χημικά, δηλ. ξύλα επεξεργασμένα, χρωματισμένα, παράγωγα ξύλου, μπρικέτες κλπ. ανάβουμε βέβαια τη φωτιά με φυσικό προσάναμμα και όχι με χημικό. Η στάχτη που προέρχεται από σκληρά ξύλα, δρυς κλπ είναι καλύτερη σε περιεκτικότητα συστατικών από τη στάχτη μαλακών ξύλων, οξιά κλπ. φροντίζουμε για την ασφαλή αποθήκευση της στάχτης γιατί κάποια μικρά κάρβουνα μπορεί να παραμείνουν ζεστά για αρκετό χρονικό διάστημα. Το μεταλλικό δοχείο με καπάκι μακριά από εύφλεκτα υλικά αποτελεί την κατάλληλη λύση. Κατά τη χρήση της στάχτης φορούμε γάντια, γυαλιά και μάσκα για προστασία.
Στον εξωτερικό χώρο:
Η στάχτη αυξάνει το pH του εδάφους και εξουδετερώνει την οξύτητα του. Πριν την προσθέσετε στο έδαφος πρέπει να μετρήσετε το pH με κάποιο τεστ ( πεχάμετρο ή χάρτινη λωρίδα μέτρησης). Αν το pH είναι 7 και χαμηλότερο (όξινο έδαφος) μπορείτε να το πασπαλίσετε με στάχτη που είναι αλκαλική. Ωστόσο πρέπει να είστε προσεκτικοί με την ποσότητα που θα ρίξετε. Μετά από λίγες εβδομάδες ελέγξτε πάλι το pH και ενεργείστε ανάλογα. Το pH δεν πρέπει να αυξηθεί πολύ πάνω από το 7 γιατί τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους ( κάλιο, φωσφόρος, μαγγάνιο) δεν είναι διαθέσιμα στα φυτά, καθώς δεν διαλύονται στο νερό του ποτίσματος για να απορροφηθούν από τις ρίζες.
Σε κάποια φυτά που προτιμούν όξινο έδαφος πρέπει να αποφύγετε τη χρήση της στάχτης γύρω από αυτά. Η στάχτη αν και δεν περιέχει άζωτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως λίπασμα, καθώς συμβάλλει στην ανάπτυξη μικροοργανισμών που κάνουν το έδαφος πιο εύφορο. Το κάλιο που περιέχει η στάχτη βελτιώνει την υγεία των ριζών. Επίσης η στάχτη δυναμώνει τα φυτά που αγαπούν το ασβέστιο και απωθεί έντομα, σαλιγκάρια και γυμνοσάλιαγκες από τα φυτά. Προστατεύει το γκαζόν από τα μυρμήγκια και τα διώχνει αν τη ρίξουμε στη φωλιά τους.
Αποτελεί εξαιρετικό, ασφαλές και φυσικό αντιπαγωτικό. Επειδή περιέχει ανθρακικό κάλιο, ένα είδος αλατιού που είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον από το αλάτι με βάση το χλώριο μπορεί να βοηθήσει στην τήξη του χιονιού και του πάγου, χωρίς τη διάβρωση των επιφανειών, όπως δρόμοι και πεζοδρόμια και των μετάλλων. Πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρουμε τη ρύπανση που προκαλείται από τη χρήση του συνήθους αλατιού (χλωριούχο νάτριο) στον υδροφόρο ορίζοντα με αποτέλεσμα την αύξηση της αλατότητας του πόσιμου νερού και την τοξικότητα του σε φυτά και ζώα.
Πολλές είναι οι οικιακές χρήσεις της στάχτης. Είναι αποτελεσματικό αποφρακτικό των αποχετεύσεων ειδικά της κουζίνας, που φράζονται από λίπη και έλαια. Φτιάχνουμε αλισίβα ή σταχτόνερο, ένα αλκαλικό διάλυμα, βράζοντας στάχτη και νερό. Η αλισίβα είναι καθαριστικό γενικής χρήσης για ρούχα, πατώματα, τζάμια, δύσκολους λεκέδες, σκουριές κλπ, ακόμη και το τζάμι του τζακιού. Επιπλέον χρήσεις της αλισίβας αναφέρονται στη ζαχαροπλαστική, ως επουλωτικό πληγών, απωθητικό του σκώρου, αντιπαρασιτικό (απωθεί τις ψείρες) και για την αντιγήρανση του δέρματος. Με πάστα στάχτης γυαλίζουμε τα ασημικά, εξουδετερώνουμε τις δυσοσμίες τοποθετώντας την σε μπολ στο ψυγείο ή σε οποιοδήποτε χώρο με κακή μυρωδιά.
Αναφέραμε τις κυριότερες χρήσεις της στάχτης, για να την εκμεταλλευτούμε κατάλληλα στους χώρους μας.