Σχετικά Άρθρα

• Donner Lake Cabins: πέρα από τους περιορισμούς της δομής και της παραδοσιακής τεχνικής

  Μία εξοχική κατοικία σε ορεινή δασώδη περιοχή κατασκευασμένη όχι από τα αναμενόμενα υλικά και την κλασσική μορφολογία, αλλά από μεταλλικό σκελετό και την προκύπτουσα μορφολογία εξαιτίας της κατασκευής που παρουσιάζει ακεραιότητα και καταλληλότητα στο οικόπεδο ίδια με εκείνη των δένδρων ή των βράχων. Όμοια με τα φυσικά αυτά στοιχεία, ο μεταλλικός σκελετός μπορεί να θεωρηθεί το τελικό προϊόν μιας μακράς εξελικτικής πορείας μιας επίπονης φινέτσας.

• Το Α και το Ω στο μοντερνισμό

  Αποκωδικοποιώντας το μοντέρνο…

  γράφει η Χρύσα Ξουβερούδη - Ιστορικός Τέχνης

  Σε μια απόπειρα να προσδιορίσουμε τις ρίζες του μοντερνισμού, του κινήματος που διαμόρφωσε την εικαστική φυσιογνωμία του 20ου αιώνα, αποκαλύπτονται το Arts and Crafts και η Art Nouveau. Τα προμοντέρνα αυτά κινήματα ολοκλήρωσαν τον καλλιτεχνικό τους ρόλο ή μήπως συντηρούν το μύθο τους ακόμα και σήμερα;

  Παρίσι 1900, στην αυγή του καινούριου αιώνα η διεθνής έκθεση οργανώνεται στη γαλλική πρωτεύουσα και αποκαλύπτει μια διαφορετική προσέγγιση της εικαστικής ματιάς. Η Art Nouveau σε επίσημη πρώτη, δηλώνει το σχεδιαστικό της παρόν σε κάθε αντικείμενο, προωθώντας μια καθολική καλλιτεχνική γλώσσα, με αναφορά όχι μόνο στις υψηλές τέχνες αλλά και στις ελάσσονες. Η «Νέα Τέχνη» φιλοδοξεί να κάνει την τέχνη μέρος της καθημερινής ζωής και να τη βγάλει από την απομόνωση των γκαλερί και των μουσείων, ενώ επεκτείνοντας τη σχεδιαστική έμπνευση σε κάθε επιφάνεια, αλλάζει την εικόνα του ιδιωτικού χώρου, βάζοντας έντονα τη σφραγίδα της.

  

  http://www.trouvais.com/2009/05/06/732/

  Η Art Nouveau αξιοποιεί, λοιπόν, τα κοινωνικά και καλλιτεχνικά δεδομένα του 19ου αιώνα. Οι βαθιές κοινωνικές τομές που προκάλεσε η βιομηχανική επανάσταση επηρέασαν τον κόσμο της τέχνης με ποικίλους τρόπους. Οι αλλαγές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και τα καινούρια δεδομένα κινητοποίησαν πνευματικούς ανθρώπους σε ένα λόγο ριζοσπαστικό και βαθιά δημοκρατικό. Ο θεωρητικός λόγος μεταδίδει νέα οράματα που προωθούν τη συμφιλίωση των υψηλών τεχνών (ζωγραφική- γλυπτική- αρχιτεκτονική) με τις εφαρμοσμένες, αναδεικνύοντας τη σημασία της ιδέας και του σχεδιασμού που δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες διαστάσεις και είδη.

  

  http://en.wikipedia.org/wiki/File:France_Paris_Grand_Palais_Interieur_03.jpg

  

  http://smallbutmightyinteriors.blogspot.gr/2011/05/friend-turned-me-onto-this.html

  Ένας πρώτος πυρήνας εκκόλαψης παρόμοιων ιδεών διαμορφώνεται στο δεύτερο μισό του αιώνα, στην Αγγλία γύρω από τους William Morris, John Ruskin και τον κύκλο των Προραφαηλιτών. Αναζητώντας τη γνησιότητα της καλλιτεχνικής έκφρασης στη μεσαιωνική εικαστική γραφή και γοητευμένοι από το πνεύμα συνεργασίας στις προαναγεννησιακές συντεχνίες, αξιοποιούν τη δύναμη του μυαλού και το τάλαντο του χεριού. Το Arts and Crafts παντρεύει την τέχνη με τη χειροτεχνία αξιοποιώντας τις δυνατότητες των βιομηχανικών υλικών, ενώ μορφολογικά παρασύρεται από το ρυθμό των ανθικών μοτίβων και τις απηχήσεις του Ιαπωνισμού.

  Τα σκληρά χρώματα και η επιπεδότητα που κληροδοτεί η ιαπωνική τέχνη στην ευρωπαϊκή ζωγραφική, δεν αφήνουν ανεπηρέαστη και την Art Nouveau που μοιράζεται την αγάπη για την περιελισσόμενη γραμμή και τη δυναμική κίνηση της τελευταίας στον εικαστικό χώρο. Και τα δύο κινήματα προσπαθούν να ανταποκριθούν στα δεδομένα της νέας εποχής και να αποδώσουν το σύγχρονο πνεύμα που δε συνομιλεί πια με το παρελθόν αλλά αφουγκράζεται το παρόν και προετοιμάζει το μέλλον. Παράλληλα, η Νέα Τέχνη αποκτά διεθνή χαρακτήρα καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες μέσα από μεμονωμένους καλλιτέχνες ή σχολές συναγωνίζονται στην κατάθεση πρωτότυπων σχεδιαστικών λύσεων σε μια ευρεία γκάμα αντικειμένων, ενώ στη συνέχεια την σκυτάλη παραλαμβάνει και η Αμερική συνεχίζοντας ανάλογους πειραματισμούς.

  

  http://commons.wikimedia.org/wiki/File:WLA_lacma_Tiffany_Studios_Pond_Lily_Table_Lamp.jpg

  Η καινούρια θέαση του κόσμου μέσα από ένα λεξιλόγιο λιτό και στυλιζαρισμένο που ενώ χρησιμοποιεί μοτίβα παρελθόντων στιλ όπως το ροκοκό, τους αφαιρεί τη διακοσμητική φλυαρία και περιορίζει τις οργανικές φόρμες σε αυστηρό πλαίσιο, προσδιορίζοντας τον ανανεωτικό χαρακτήρα του νέου στιλ. Η φιλοσοφία που εδραιώνεται, τώρα, υποστηρίζει μια τέχνη με εμπλοκή στην καθημερινή ζωή. Παρά την υπερβολή της στην προσπάθεια να δώσει εικαστική χροιά σε κάθε αντικείμενο, από το έπιπλο ως το φόρεμα και την καρφίτσα κι από την κουρτίνα ως την τσαγιέρα και την ταμπακιέρα, η Νέα Τέχνη αγωνιά για την καταγραφή αυτού που συμβαίνει τώρα.

  Μπαίνοντας στον 20ο αιώνα ο καλλιτέχνης επιτακτικά προσπαθεί να μεταγράψει εικαστικά αυτό που συμβαίνει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή (modo). Τα δύο κινήματα έθεσαν τις βάσεις για την απεμπλοκή από τις ακαδημαϊκές δεσμεύσεις και από την παντοδυναμία των υψηλών τεχνών ενώ στηρίχτηκαν στην ποιότητα και τη δυναμική των βιομηχανικών υλικών. Η Art Nouveau,ειδικότερα, εγκαινίασε και μια σύνδεση με τη μηχανή ενθαρρύνοντας την ιδιαίτερη σχέση που θα δημιουργήσει μαζί της ο μοντερνισμός.

  Το μοντέρνο γεννιέται, λοιπόν, στο συγκεκριμένο καλλιτεχνικό πλαίσιο αλλά σταδιακά διεκδικεί μια πιο επαναστατική ταυτότητα, καθώς επιδιώκει την άμεση ανταπόκριση στη φρενίτιδα της σύγχρονης εποχής, στις ποικίλες κοινωνικές προκλήσεις και στην ανανεωτική τεχνολογική αύρα. Η απόσχιση από την παράδοση γίνεται πιο απόλυτη σε σχέση με τους προκατόχους του και επιθυμεί να αρθρώσει έναν νέο εικαστικό λόγο μέσα από τον αδιάλειπτο πειραματισμό με τα υλικά και τον αποκλεισμό κάθε διακοσμητικής παραπομπής.

  

  http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/2000.350

  Τα διαφορετικά πρόσωπα των πρωτοποριών, όπως εμφανίζονται σε διάφορες χώρες και ηπείρους, συνασπίζονται κάτω από έναν κοινό στόχο, την κατάκτηση της λειτουργικότητας με οδηγό τα σύγχρονα υλικά και τη λιτή, γεωμετρική φόρμα. Το χρώμα περιορίζεται στα βασικά και στα ουδέτερα, το τετράγωνο αποθεώνεται για την απλότητα και την ισορροπία που ενέχει, η διακόσμηση δεν έχει ρόλο παρά μόνο να υποστηρίξει το στοιχειώδες. Η τυποποίηση έρχεται ως αυτονόητη συνέπεια και κατακτά όλο τον κόσμο, προωθώντας μια οικουμενική γλώσσα που ποτέ δεν έγινε απόλυτα κατανοητή από το ευρύ κοινό.

  Αυτή ακριβώς υπήρξε και η αχίλλειος πτέρνα του κινήματος που υπήρξε καταλύτης στην πορεία της τέχνης στον 20ο αιώνα. Στην προβολή και καταξίωσή του στηρίχτηκε στο θεωρητικό λόγο με τρόπο συχνά ολοκληρωτικό και απόλυτο, καθώς το ίδιο το έργο τέχνης στεκόταν ανίσχυρο στο διάλογο με το θεατή. Η αυτοαναφορικότητα δεν άφηνε πολλά περιθώρια επικοινωνίας ενώ η τυποποίηση αφαιρούσε οποιαδήποτε σήμανση, προσωπική, φυλετική, εθνική.

  

  http://www.bonluxat.com/a/gerald-brandstatter-tonic-seating-collection.html

  Στη δεκαετία του ’60 οι φωνές διαμαρτυρίας πληθαίνουν, απενοχοποιώντας το διάλογο με την παράδοση που τόσο δραματικά είχε αποκλείσει ο μοντερνισμός. Μετά το μοντέρνο δημιουργείται ένα νέο πλαίσιο που προκαλεί το δημιουργό να αλιεύσει ελεύθερα από τη δεξαμενή του πολιτισμού και να αποδεσμεύσει υποκειμενικές δυνάμεις ή ιδιαιτερότητες, να αναζητήσει στον τόπο του την έμπνευση ή να κινηθεί ανεξίθρησκα στο παγκόσμιο χωριό. Η μεταμοντέρνα κατάσταση δεν απορρίπτει το μοντερνισμό, αντίθετα στους κόλπους της οι πρωτοπορίες ανανεώνουν τον χαρακτήρα τους κι αποκτούν νέα δυναμική κυρίως στη δεκαετία του ’80.

  

  http://czavelle.deviantart.com/art/Brain-350411414

  Η νέα πραγματικότητα επιτρέπει την επανεκτίμηση κινημάτων όπως η Art Nouveau και το Arts and Crafts που είτε προωθούν λύσεις κυρίως στην interior σύνθεση μέσα από την επιλογή των αυθεντικών αντικειμένων είτε ασκούν επιρροή σε άλλες τάσεις, όπως η Ψυχεδελική τέχνη που στηρίχτηκε στην Art Nouveau. Ο σύγχρονος καλλιτέχνης συνεχίζει να πειραματίζεται χωρίς να απορρίπτει, επιλέγοντας τη μινιμαλιστική έκφραση κυρίως μέσα από το συντακτικό του μοντερνισμού ή τη μαξιμαλιστική διατύπωση αξιοποιώντας απροκάλυπτα την παρακαταθήκη όλων των στιλ. Ως θεατές και κοινωνοί της τέχνης μπορούμε με τη σειρά μας να επιλέξουμε ό,τι ικανοποιεί την αισθητική και τις προσδοκίες μας.

• Σπουδή στο κίνημα του μοντερνισμού

  Κηρύσσοντας πόλεμο σε κάθε τι παραδοσιακό ο μοντερνισμός ως κίνημα είχε πολλά πρόσωπα και επηρέασε βαθιά τις αντιλήψεις, την τέχνη και τον τρόπο ζωής.

  Ο μοντερνισμός με λίγα λόγια:

  Ο μοντερνισμός είναι το αρχιτεκτονικό κίνημα των αρχών του 20ου αιώνα που επιδίωξε να κόψει όλους τους στιλιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με το παρελθόν, απορρίπτοντας για παράδειγμα το διακοσμητικό χαρακτήρα του κινήματος Art Nouveau ή τις χειροποίητες κατασκευές του στυλ Arts και Crafts.

  Ο μοντερνισμός αγκάλιασε τις απόψεις εκείνων των φιλοσόφων που υποστήριζαν ότι οι "παραδοσιακές" μορφές τέχνης, αρχιτεκτονικής, λογοτεχνίας, θρησκευτικής πίστης, κοινωνικής οργάνωσης και καθημερινής ζωής ακολουθούσαν ξεπερασμένα πρότυπα.

  Σήμερα, ορισμένοι κριτικοί και ιστορικοί της αρχιτεκτονικής θεωρούν ότι στον 20ο αιώνα εμφανίστηκαν δύο κινήματα: ο μοντερνισμός και ο μεταμοντερνισμός, ενώ άλλοι θεωρούν και τα δύο αυτά κινήματα ήταν πτυχές του ίδιου κινήματος.

  Ποιοί επηρέασαν το κίνημα του μοντερνισμού και πως αυτό διαμορφώθηκε.

  Σημαντική επίδραση στο Μοντέρνο Κίνημα είχαν οι θεωρίες και οι απόψεις του Σίγκμουντ Φρόιντ και του Ερνστ Μαχ Mach, όπως για παράδειγμα η άποψη ότι το μυαλό έχει θεμελιακή δομή και ότι η υποκειμενική εμπειρία βασίζεται στην αλληλεπίδραση των διαφόρων τμημάτων του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τον Φρόιντ η υποκειμενική πραγματικότητα βασίζεται στο παιχνίδι των βασικών κινήσεων και των ενστίκτων, μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτός ο εξωτερικός κόσμος.

  Οι απόψεις αυτές, αντιπροσώπευαν μια αποκοπή από το παρελθόν, καθώς παλιότερα θεωρείτο ότι το μυαλό του ατόμου ήταν μια άγραφη πλάκα’ (tabula rasa) και έτσι μπορούσα να αποτυπωθεί πάνω του η εξωτερική και απόλυτη πραγματικότητα.

  Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι θεωρητικοί του βικτωριανού στυλ βρίσκονταν σε μια αναζήτηση ενός στυλ στο πνεύμα των καιρών. Οι τρόποι που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να το επιτύχουν ήταν μία ανάμειξη των στυλ, σύμφωνα με τους περισσότερο αισιόδοξους. Επίσης υπήρχαν μερικοί, για τους οποίους η λειτουργία, η συνεπής έκφραση δομής και υλικών και η λογική προσέγγιση των προβλημάτων του σχεδιασμού θα μπορούσαν να οδηγήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

  Για παράδειγμα ο Wagner και ο Josef Hoffmann εφάρμοσαν αφηρημένη τεχνική στις ίσιες γραμμές. Ο Muthesius και το Deutche Werkbund στράφηκαν προς το βιομηχανικό design.

  Τα πρώτα κινήματα του 20ου αιώνα, όπως ο Φουτουρισμός και ο Κονστρουκτιβισμός έψαχναν να βρουν τις απαντήσεις στις μηχανές, στα υλικά, την τεχνολογία και τη δύναμη που αυτά προσέφεραν, σε τέτοιο σημείο που η λεγόμενη αισθητική της μηχανής έγινε αυτοσκοπός.

  Άλλοι, όπως ο Le Corbusier θεωρούσαν ότι τα σιλό σιτηρών, τα πολυτελή υπερωκεάνια (Μαυριτανία, Τιτανικός), τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα ήταν παραδείγματα αυτής της καινούργιας επιδιωκόμενης αισθητικής, ενώ άλλοι υποστήριζαν ότι όλη αυτή η τέχνη και η νέα αισθητική ήταν επιδιώξεις των πλούσιων αστών και έπρεπε να απορριφθούν.

  Οι στόχοι, οι φιλοδοξίες και οι προσδοκίες ενός κινήματος.

  Οι στόχοι του μοντερνισμού ήταν ριζοσπαστικοί και για να απεμπλακούν από την καταπίεση του διάκοσμου και των ιστορικών στυλ, αντισταθμίστηκαν με την διακήρυξη της αντικειμενικότητας και την εξέλιξη των βιομηχανοποιημένων μεθόδων δόμησης.

  Κάποια ρεύματα μέσα στο Μοντέρνο Κίνημα, όπως το De Stijl υποστήριζαν την αφαιρετικότητα και την αγνότητα της έκφρασης και ενίσχυσαν τις αφηρημένες απλές γραμμές. Επίσης υπήρχαν διάφορες άλλες απόψεις μέσα στο ίδιο κίνημα, αλλά ουσιαστικά όλες συμφωνούσαν στην ανάγκη για λύσεις στις σύγχρονες απαιτήσεις με τη χρήση μοντέρνων υλικών, δομικών στοιχείων μαζικής παραγωγής και εκβιομηχάνισης των κατασκευών.

  Ο φονξιοναλισμός υπήρξε η βάση, όπου όλοι συμφωνούσαν, αλλά ακόμη και εδώ παρατηρήθηκαν αντιρρήσεις στην αναζήτηση μιας αρχιτεκτονικής απελευθερωμένης από τους περιορισμούς του παρελθόντος, της αισθητικής αλλά και της χρήσης.

  Κάποιοι μέσα στο Κίνημα υποστήριζαν ότι η πιο καθαρή αρχιτεκτονική ήταν αυτή που παρέμεινε στα χαρτιά , η ακόμη και στο μυαλό, άφθαρτη από την περιπέτεια της υλοποίησης της, μέσα σε μια ακατάστατη κοινωνία.

  Τα επιτεύγματα και οι κύριοι εκπρόσωποι

  Μέχρι το 1927 στην Έκθεση της Στουτγκάρδης, ο Διεθνής Μοντερνισμός έδωσε το παρόν του, με τη συναίνεση …. Ως προς τη μορφή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και του design: λευκά , ευθύγραμμα κτίρια με στενά παράθυρα από μέταλλο, γυαλί και μπετόν, έγιναν το υπόδειγμα των στόχων της μοντέρνας αρχιτεκτονικής.

  Έτσι το κίνημα που επιζητούσε να καταργήσει το στυλ, δημιούργησε απλά μια δική του εικόνα, που με τη σειρά της πίεζε για την αποδοχή της. Με σκοπό την αποκήρυξη των ακαδημιών και ινστιτούτων αρχιτεκτονικής, δημιούργησε τις δικές του θεωρίες, τα δόγματα και την παιδαγωγική καθιέρωση: το Bauhaus του Walter Gropius έγινε το πρότυπο της εκπαίδευσης, έθεσε την ατζέντα και οι συγγραφείς ανέπτυξαν θεωρίες για μια συνεχή, λογική και αναπόφευκτη ανάπτυξη του Μοντερνισμού από τα ‘λειτουργικά’ κτίρια των 18ου και 19ου αιώνων των λεγόμενων ‘πρωτοπόρων’ του σχεδιασμού.

  Η αρχιτεκτονική που δεν ταίριαζε απόλυτα σ’ αυτή την άρραφη ‘ιστορία’ αγνοήθηκε, ένας ανατριχιαστικός παραλληλισμός με τον πολιτικό ολοκληρωτισμό του 20ου αιώνα και τις μεθόδους του.

  Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μοντερνισμός , έγινε το δόγμα της αρχιτεκτονικής, μέχρις ότου νέες προκλήσεις εμφανίστηκαν από νεωτεριστικούς αποστάτες (Philip Johnson), συνηγόρους της αντίθεσης και της αντίφασης (Venturi) μέχρι τους πρωταγωνιστές της νεο-ορθολογικής αρχιτεκτονικής (σχολή Ticino).

  Αυτό που είναι σαφές είναι ότι οι εμμονές του Μοντέρνου Κινήματος (που έμοιαζε με θρησκεία ή λατρεία) με την εικόνα που έγινε αντιληπτή ως Μοντερνισμός, εξάλειψε τη χειροτεχνία, σπατάλησε ενέργεια σε υπέρμετρο βαθμό και δημιούργησε ανάγκες για υψηλού κόστους συντήρηση. Το Μοντέρνο Κίνημα προήγαγε κτίρια που δεν ταίριαζαν στο περιβάλλον τους αλλά ούτε και 'τηρούσαν' τις υποσχέσεις των πρωταγωνιστών τους.

  Επίσης στην προσπάθεια του για να θέσει κανόνες αισθητικής βασιζόμενους στην αφαιρετικότητα και την αναζήτηση σχημάτων και μορφών, κατάφερε τελικά να μη γίνει αποδεκτό από το ευρύ κοινό.

  Ο διεθνής χαρακτήρας και οι αρχές του που νίκησαν τον χρόνο

  Πρέπει οπωσδήποτε να τονιστεί η διεθνιστική φύση του Μοντέρνου Κινήματος, που συνάδει απόλυτα με την παγκοσμιοποίηση που επικρατεί σήμερα. Τα καινοτόμα σπίτια των μοντερνιστών με τις μεγάλες τζαμαρίες, τους συνεχείς χώρους, την κομψή επίπλωση από ελαφρά υλικά για να μην αποτελούν εμπόδιο στη ροή του χώρου, μπορούν να ενταχθούν οπουδήποτε, αρκεί να μην αγνοούνται εντελώς οι τοπικές ιδιομορφίες, πράγμα που συμβαίνει σήμερα αρκετά συχνά.

  Θα ήταν άδικο να μη τονιστούν τα θετικά σημεία στις βασικές ιδέες του Κινήματος που γι’ αυτό το λόγο έχουν επιβιώσει: ο ελεύθερος σχεδιασμός των χώρων, που σήμερα βρίσκει εφαρμογή στα loft των αστικών κέντρων, τα μεγάλα ανοίγματα που συμβάλλουν στην απεριόριστη θέα, στο άπλετο φως και στην ενοποίηση εσωτερικών κι εξωτερικών χώρων, ώστε η φύση να εισέρχεται στα καθιστικά, η χρήση υλικών προερχόμενων από την τεχνολογική εξέλιξη.