Σήμερα, το ξύλο, παρόλο που αποτελεί φυσικό υλικό, συνεχίζει να χρησιμοποιείται στη δόμηση και στην ανακαίνιση σε πλήθος εφαρμογών (πατώματα, κουφώματα, επενδύσεις, κατασκευές κτλ). Άλλωστε, παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως ιδιαίτερη αισθητική, αίσθημα ζεστασιάς, μονωτικές ιδιότητες κτλ. Από την άλλη μεριά ένα σημαντικό μειονέκτημα του ξύλου είναι η ανάγκη για τακτική συντήρηση καθώς το ξύλο είναι ευαίσθητο σε διάφορες περιβαλλοντικές επιδράσεις και κυρίως στην υγρασία.
Όσον αφορά στους κορμούς δέντρων που αποτελούν την πρώτη ύλη της ξυλείας, αν γίνει μια κάθετη τομή παρατηρούνται ένας κεντρικός πυρήνας που είναι σκουρότερος από το υπόλοιπο ξύλο, ένας αριθμός ομόκεντρων δακτυλίων που αναπτύσσονται συμμετρικά γύρω από τον πυρήνα και ένας εξωτερικός δακτύλιος, που αποτελεί το φλοιό. Μεταξύ του τελευταίου δακτυλίου και του φλοιού υπάρχει ένας μαλακός δακτύλιος μέσα στον οποίο κυκλοφορούν οι χυμοί με τα θρεπτικά συστατικά των κύτταρων.
Οι δακτύλιοι που είναι κοντά στον πυρήνα είναι σκουρότεροι ενώ αυτοί που βρίσκονται κοντά στο φλοιό έχουν πιο ανοικτό χρώμα και είναι μαλακότεροι. Κάθε έτος προστίθεται ένας νέος δακτύλιος στο δέντρο και για αυτό καλούνται ετήσιοι δακτύλιοι. Ως εκ τούτου ο αριθμός των δακτυλίων δείχνει και τα χρόνια ζωής του δέντρου. Συγχρόνως τα κύτταρα των παλαιών δακτυλίων αρχίζουν να νεκρώνεται με συνέπεια το ξύλο που βρίσκεται κοντά στην καρδιά να είναι σκληρότερο και να περιέχει λιγότερη υγρασία.
Η περιοχή των δακτυλίων αποτελεί εκείνο το τμήμα του κορμού που χρησιμοποιείται ως δομικό υλικό. Εκτός από τους ετήσιους δακτυλίους παρατηρούνται στην εγκάρσια τομή ορισμένων δέντρων (δρυς, οξυά) πλατιές ακτίνες με διεύθυνση από το κέντρο προς την περιφέρεια. Στα ξύλα που παρουσιάζονται αυτές οι ακτίνες δημιουργείται επιφάνεια με ωραία εμφάνιση. Η ανάπτυξη του δέντρου και η ποιότητα του ξυλώδους μέρους εξαρτώνται από την ηλικία, την θρέψη, τις κλιματολογικές συνθήκες, την ποιότητα του εδάφους, την κλίση του εδάφους, τη θέση του δέντρου μέσα στο δάσος.
Είδη δέντρων δομικής ξυλείας: Τα δέντρα από τα οποία εξάγεται η δομική ξυλεία ανήκουν σε τρεις κατηγορίες:
- Στα βελονόφυλλα ή κωνοφόρα (έλατο, πεύκο, λάρτσινο, μαύρη πεύκη, πιτς-πάιν, ορεγκον, πάιν): Από τα βελονόφυλλα παράγεται μαλακό ξύλο το οποίο καλύπτει το μεγαλύτερο ποσοστό της χρησιμοποιούμενης στη δομική ξυλείας.
- Στα πλατύφυλλα (δρυς, οξιά, καστανιά, φτελιά). Το ξύλο των πλατύφυλλων είναι σκληρότερο.
- Στα τροπικά: Τα τροπικά δένδρα εισάγονται από την Αφρική, την τροπική περιοχή της Αμερικής, τη Ν.Α Ασία και τη Μαδαγασκάρη. Τα κυριότερα από τα δέντρα αυτά που το ξύλο τους χρησιμοποιείται στην Ελλάδα είναι το τικ, το παλλίσανδρο, το ιρόκο, το σάπελε, το Οκουμέ κ.ά.
Τα ελαττώματα του ξύλου και οι ιδιότητες που εκδηλώνει προσδιορίζουν την ποιότητα και την καταλληλότητα για τις διάφορες κατασκευές. Τα κυριότερα ελαττώματα του ξύλου είναι οι ρόζοι. Οι ρόζοι είναι μικρά ή μεγάλα εγκλείσματα που εμφανίζονται μέσα στη μάζα του ξύλου. Όσο περισσότεροι ρόζοι περιέχονται σε ένα τεμάχιο ξύλου τόσο χαμηλότερης ποιότητας είναι το κομμάτι. Οι ρόζοι διακόπτουν τη συνέχεια των ινών και κατά συνέπεια εξασθενίζουν το ξύλο στο σημείο εκείνο. Η μεγαλύτερη σκληρότητα του ρόζου δυσκολεύει τις εργασίες της τελικής μορφώσεως του ξύλου (ροκάνισμα, πλάνισμα κλπ) και προκαλεί ζημιά στα εργαλεία.
Επίσης οι ρόζοι συμβάλλουν στην εμφάνιση λεκέδων στην επιφάνεια των βαφών γιατί περιέχουν περισσότερη ρητίνη, αν πρόκειται για ρητινώδη δένδρα.
Βλαβεροί παράγοντες και μέτρα προφύλαξης: Το ξύλο είναι το κατεξοχήν ευπαθές υλικό που προσβάλλεται εύκολα από τις εξωτερικές επιδράσεις και από διάφορους μικροοργανισμούς. Για το λόγο αυτό πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης. Οι κυριότεροι παράγοντες που επιδρούν στο ξύλο είναι: Η υγρασία, τα βακτήρια, οι μύκητες, τα έντομα, ο παγετός και η φωτιά. Για να αντιμετωπιστούν οι βλαβεροί παράγοντες που επιδρούν στο ξύλο, τα ξύλα πρέπει να υποστούν προληπτικά ορισμένες κατεργασίες. Αυτές οι κατεργασίες γίνονται σε ξύλα που πρόκειται να εκτεθούν σε βαριές συνθήκες περιβάλλοντος. Οι συνηθέστερες προληπτικές κατεργασίες είναι η επάλειψη, το βάπτισμα και ο εμποτισμός. Εκτός από τα προληπτικά μέτρα, πρέπει το ξύλο να συντηρηθεί, δηλαδή να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση μετά την ενσωμάτωση του στο έργο. Οι εργασίες συντηρήσεως περιλαμβάνουν τους προστατευτικούς χρωματισμούς, την επάλειψη με κερί, με προστατευτικά βερνίκια κτλ. Για συντήρησεις κατοικιών και προσφορά ανακαίνισης επισκεφτείτε την σελίδα της κατασκευαστικής εταιρείας του Ιωάννη Φούσκα. Εκεί, οι ειδικοί μελετητές θα σας προτείνουν να καταλληλότερα υλικά για δάπεδα, κουφώματα κτλ.
Πηγές: Αντώνιος Λεγάκις, Τεχνολογία Δομικών Υλικών, Ίδρυμα Ευγενίδου.
