Το διαμέρισμα που βρίσκεται στον δεύτερο όροφο του πετρόχτιστου κτιρίου του ’68 στην οδό Rachel Imenu στην Ελληνική συνοικία των Ιεροσολύμων, δύο τετράγωνα από την Ελληνική Λέσχη και το Ελληνικό Προξενείο, σχεδιάστηκε και ανακαινίστηκε πρόσφατα από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα. Ο κ. Μεσσίνας είναι αρχιτέκτονας, απόφοιτος του Yale και του ΕΜΠ, σύμβουλος περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος του Ισραήλ και ιδρυτής και Πρόεδρος της ελληνικής διεθνούς ΜΚΟ ECOWEEK που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μέση Ανατολή.
Τι ‘πράσινο’ μπορεί να έχει ένα διαμέρισμα; Εξηγεί ο κ. Μεσσίνας: ‘Παλαιότερα πίστευα ότι ο οικολογικός τρόπος ζωής είναι πιο προσιτός σε κοινότητες στην περιφέρεια. Όμως μετά από 5 χρόνια αναζήτησης της οικολογίας και σχεδιασμού οικολογικών σπιτιών στην Αίγινα και μετά από δύο χρόνια αναζήτησης της οικολογίας σε ένα κιμπούτζ στην έρημο του Νέγκεβ, όπου ως σύμβουλος συνέβαλα στον σχεδιασμό μιας οικολογικής κοινότητας, σήμερα βλέπω τα πράγματα διαφορετικά. Πράγματι στην περιφέρεια μπορεί κανείς εύκολα να ζήσει οικολογικά: να ανακυκλώσει άτυπα το γκρι νερό της οικίας του (ντους, νιπτήρες, πλυντήριο), να φυτεύσει οπωροφόρα δέντρα στον κήπο του, να κάνει κομποστοποίηση των οργανικών απορριμμάτων, να μοιράζεται πολλά εργαλεία με τους γείτονές του, να εργάζεται από το σπίτι, να βρίσκει μεταχειρισμένα καρότσια ή καρέκλες μωρού, ρούχα, έπιπλα και πολλά άλλα. Όμως υπάρχει ένας βασικός λόγος που τελικά το να ζει κανείς στην περιφέρεια δεν είναι τόσο οικολογικό. Ο λόγος αυτός είναι οι μετακινήσεις: όταν κανείς ζει την περιφέρεια, είναι αιχμάλωτος του αυτοκινήτου. Για το παραμικρό, πρέπει να χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητό του. Ακόμη και αν έχει υβριδικό, όπως εγώ, η εξοικονόμηση είναι μικρή σε σχέση με τη χρήση του αυτοκινήτου, την κατανάλωση καυσίμων, την εκπομπή ρύπων του θερμοκηπίου και την εξάρτηση στα ορυκτά καύσιμα. Αντίθετα, όταν ζει κανείς στην πόλη, όπου υπάρχει πυκνό δίκτυο μαζικών μεταφορών, το αυτοκίνητο είναι η τρίτη λύση, μετά τα ΜΜΜ και το περπάτημα (ή το ποδήλατο).’
Τι το ιδιαίτερο όμως έχει το διαμέρισμα στην οδό Rachel Imenu; Εξηγεί ο κ. Μεσσίνας: ‘Κατ’ αρχήν, έχει μικρό εμβαδό. Με 80 τμ για μια 5μελή οικογένεια (οι δύο κόρες που πάνε ακόμη στο νηπιαγωγείο και η μεγάλη στην 3η δημοτικού μοιράζονται ένα δωμάτιο) και σε αντίθεση με τη κοινή πρακτική του να χτίζουμε όλο και μεγαλύτερα σπίτια (αν και δεν τα χρειαζόμαστε πάντα), στο διαμέρισμα αντιστοιχούν ανά άτομο μόνο 16 τμ, ο μέσος όρος κατοικίας ανά κάτοικο στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’40! Αν υπολογίσει κανείς ότι στα 80 τμ υπάρχει και γραφείο, τότε το εμβαδό ανά άτομο μειώνεται ακόμη περισσότερο. Πέρα όμως από τη θέση του δίπλα σε ΜΜΜ και το μικρό εμβαδόν του, η ανακαίνιση του διαμερίσματος βασίστηκε σε τέσσερις πολύ απλές αρχές: (α) πλήρη θερμομόνωση του κελύφους και κατά συνέπεια εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη και θέρμανση (β) μεγιστοποίηση του φυσικού φωτισμού (γ) μεγιστοποίηση του φυσικού αερισμού και δροσισμού και (δ) θέρμανση βιομάζας.
Το εξωτερικό κέλυφος του διαμερίσματος θερμομονώθηκε με 2-3 εκ. εξηλασμένη πολυστερίνη στους τοίχους. Ο αρχικός στόχος ήταν τα 5 εκ. αλλά θα μείωναν ακόμη περισσότερο τον ήδη περιορισμένο χώρο. Επίσης, αρχικά εκτιμήθηκε η λύση θερμομόνωσης φελλού ή του ξυλομάλλου, όμως τα δύο αυτά υλικά δεν χρησιμοποιούνται ευρέως στο Ισραήλ με αποτέλεσμα το κόστος τους να είναι ακόμη απλησίαστο. Το διαμέρισμα επίσης μονώθηκε με 3 εκ. θερμομόνωση και 2 χιλ. ηχομόνωση στα πατώματα και 5 εκ. θερμομόνωση στην οροφή.
Στην οροφή που κλείστηκε με γυψοσανίδα χρησιμοποιήθηκε 5 εκ. ορυκτοβάμβακας κλεισμένος σε σακούλα, κυρίως για την προστασία των εργατών και την αποφυγή εισπνοής της σκόνης την ώρα της τοποθέτησης.
Με σωστό σχεδιασμό μεγιστοποιήθηκε ο φυσικός φωτισμός σε όλα τα δωμάτια, ελαχιστοποιώντας τη χρήση ηλεκτρικού φωτισμού κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου και ένας φεγγίτης στο υπνοδωμάτιο, επιτρέπουν διαμπερή αερισμό από τα ΒΔ προς τα ΝΑ με αποτέλεσμα το διαμέρισμα να μην χρειάζεται κλιματισμό. Ο δροσισμός το καλοκαίρι θα επιτευχθεί με τρεις ανεμιστήρες οροφής. Για τη θέρμανση, εφόσον υπάρξει ανάγκη – διότι αναμένεται κάλυψη των αναγκών θέρμανσης από τους χρήστες, το μαγείρεμα και τις ηλεκτρικές συσκευές - θα εγκατασταθεί στο διαμέρισμα σε δεύτερη φάση θέρμανση με βιομάζα (pellets), μια τεχνολογία που ενώ είναι ευρέως διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, είναι ακόμη νέα στο Ισραήλ.
Στη νότια πλευρά του διαμερίσματος επισκευάστηκε το σκοινί απλώματος (αντί του ενεργοβόρου στεγνωτηρίου) και στη στέγη επαναχρησιμοποιήθηκε ο ήδη υπάρχων ηλιακός θερμοσίφωνας για το ζεστό νερό (με την ηλιοφάνεια των Ιεροσολύμων, υπολογίζεται ότι θα καλύπτει το 80% της ανάγκης για ζεστό νερό). Στο βορεινό μπαλκόνι απομακρύνθηκε κατά την ανακαίνιση ένα στέγαστρο αμιαντοτσιμένου (τύπου ΕΛΕΝΙΤ) από ειδικό πιστοποιημένο συνεργείο, που στη συνέχεια το μετέφερε σε πιστοποιημένο χώρο ταφής. Ανάμεσα στα υλικά του διαμερίσματος επιλέχθηκαν όσο το δυνατόν εγχώρια προϊόντα, όπως οι βρύσες, πόρτες και παράθυρα, ενώ επιλέγοντας μάρμαρα από τη Χεβρώνα, στηρίχθηκε έμμεσα και η τοπική Παλαιστινιακή οικονομία. Τα χρώματα είναι επίσης εγχώρια της εταιρίας TAMBUR με το πράσινο σήμα. Στον ακάλυπτο χώρο θα τοποθετηθεί κάδος κομποστοποίησης KETER εγχώριας προέλευσης, που σε συνδυασμό με τους κάδους συλλογής χαρτιού και πλαστικών μπουκαλιών του Δήμου στο απέναντι πεζοδρόμιο, θα επιτρέψουν κατά τη λειτουργία του διαμερίσματος μείωση των απορριμμάτων προς ταφή κατά 70-80%.’
Περισσότερα για ‘πράσινα’ κτίρια μπορεί να μάθει κανείς στη... Θεσσαλονίκη. Από τις 28 Μαρτίου έως τις 3 Απριλίου πραγματοποιείται η ECOWEEK 2011 με θέμα ‘Αστικές Κοινότητες και Πράσινα Κτίρια’. Ένα αρχιτεκτονικό, πολιτιστικό και σχεδιαστικό ‘happening’ αρχιτεκτόνων, αρχιτεκτόνων τοπίου, σχεδιαστών και μηχανικών, από 16 χώρες. Κeynote ομιλητές είναι ο βραβευμένος αρχιτέκτονας Diebedo Francis Kere από το Βερολίνο και ο Βρεττανός George Hargreaves. Θα συμμετέχουν επίσης, η βραβευμένη Σουηδή αρχιτέκτονας Rahel Belatchew, ο Βρεττανός μηχανολόγος ειδικός σε πράσινα κτίρια Brian Mark, ο μηχανολόγος Βασίλης Μαρούλας της ARUP και άλλοι. Στην ECOWEEK 2011 συμμετέχουν φοιτητές και νέοι επαγγελματίες (αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, αρχιτέκτονες τοπίου) και 37 ομάδες ειδικών που θα φιλοξενήσουν τα εργαστήρια σχεδιασμού στα γραφεία τους. Θέματα φέτος: ο σχεδιασμός μιας βιοκλιματικής κατοικίας μηδενικών ρύπων, ο οικολογικός σχεδιασμός ενός υπάρχοντος κτιρίου, μια οικολογική αστική παρέμβαση και σχεδιασμός τοπίου και ο οικολογικός σχεδιασμός ενός κτιρίου που θα ωφελήσει μια ΜΚΟ, κοινότητα ή τοπικό φορέα. Εμπνευστής και κύριος διοργανωτής του συνεδρίου είναι ο αρχιτέκτονας Ηλίας Μεσσίνας. Συνεργάτες στη διοργάνωση η αρχιτέκτονας τοπίου Ολυμπία Δάτση, οι αρχιτέκτονες Τάσος Ροίδης και Δημήτρης Αβραμίδης και οι Μαρία Τσακάλου, Άκης Καστανόπουλος, Αναστασία Σάμου και Σάρα Σάμου. Η ECOWEEK 2011 τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας, τη συνεργασία και υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε, του Γαλλικού Ινστιτούτου, του Βρεττανικού Συμβουλίου, της Πρεσβείας της Βρεττανίας, της Πρεσβείας της Σουηδίας, της σχολής ΑΚΤΟ, της CARTECO, του ΤΗΕ ACHIVE και άλλων συνεργατών.
Περισσότερες πληροφορίες για την ECOWEEK στη ιστοσελίδα www.ecoweek.gr & http://ecoweek.netfirms.com/ecoweek.gr/ecoweek2011/index.html
Φωτό: Ηλίας Μεσσίνας, αρχιτέκτονας
Ευχαριστούμε τον κ. Ηλία Μεσσίνα για την ευγενική παραχώρηση των φωτό του διαμερίσματος