Ο προσανατολισμός αφορά κυρίως τη θέση του ήλιου ανάλογα με την ώρα της ημέρας και την εποχή. Όσον αφορά τον εσωτερικό χώρο, ο ήλιος δεν είναι πάντα επιθυμητός. Άλλες φορές είναι θεμιτό να εισέρχεται στον εσωτερικό χώρο (για παράδειγμα το χειμώνα) και άλλες φορές να αποτρέπεται (γα παράδειγμα το καλοκαίρι).
Οι ηλιακές ακτίνες που εισέρχονται σε ένα δωμάτιο από την ανατολή ή τη δύση δεν έχουν μεγάλη διάρκεια σε σχέση με τις ακτίνες που εισέρχονται από το νότο. Επιπλέον, στην ανατολή και τη δύση ο ήλιος είναι χαμηλά στον ορίζοντα και έτσι οι ακτίνες εισχωρούν βαθιά μέσα στην κατοικία.
Ο ανατολικός προσανατολισμός είναι κατάλληλος για τη χωροθέτηση των υπνοδωματίων. Προσφέρει φωτισμό και ηλιασμό κατά τις πρωινές ώρες, διαρκεί λίγο και έτσι αναζωογονεί τα υπνοδωμάτια χωρίς να τα υπερθερμαίνει. Ειδικά το καλοκαίρι, ο ανατολικός προσανατολισμός επιτρέπει το δροσισμό ενός χώρου από το μεσημέρι και μετά. Γενικά θεωρείται πολύ καλός προσανατολισμός στις περιοχές με θερμό κλίμα.
Ο δυτικός προσανατολισμός είναι ανεπιθύμητος καθώς το καλοκαίρι και κατά τις απογευματινές ώρες θερμαίνει υπερβολικά τον εσωτερικό χώρο. Στα δυτικά δωμάτια θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προστασίας από το ήλιο, όπως τοποθέτηση τεντών, σκιάστρων, κουρτινών, κλπ. Ωστόσο, το χειμώνα ένα δυτικό δωμάτιο παραμένει ζεστό. Συνεπώς, ο δυτικός προσανατολισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί πλεονεκτικός για τη χωροθέτηση κάποιου δωματίου που χρησιμοποιείται το χειμώνα (για παράδειγμα κάποιου καθιστικού).
Ο βορινός προσανατολισμός προσφέρει σταθερό φωτισμό καθόλη τη διάρκεια της ημέρας. Ως εκ τούτου θεωρείται κατάλληλος για τη χωροθέτηση εργαστηρίων ή χώρων εργασίας. Ωστόσο, η βορινή πλευρά πλήττεται από ισχυρό κρύο και έτσι η τοιχοποιία πρέπει να διαθέτει θερμομόνωση. Τα ανοίγματα (παράθυρα και πόρτες) πρέπει να έχουν μικρές διαστάσεις και να είναι καλά μονωμένα, για παράδειγμα με διπλά τζάμια και θερμοδιακοπή. Ωστόσο, κατά τους θερινούς μήνες τα δωμάτια με βορινό προσανατολισμό παραμένουν δροσερά.
Ο νότιος ή μεσημβρινός προσανατολισμός θεωρείται ο ιδανικότερος προσανατολισμός (ειδικά για τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας). Στο νότο ενδείκνυται η χωροθέτηση των σημαντικότερων λειτουργιών και εκείνων των δωματίων μέσα στα όποια οι ένοικοι περνούν το περισσότερο χρόνο τους (για παράδειγμα ενδείκνυται η χωροθέτηση του καθημερινού καθιστικού). Κατά τους χειμερινούς μήνες οι ακτίνες του ήλιου βρίσκονται χαμηλά στον ορίζοντα και έτσι εισέρχονται βαθιά μέσα στον εσωτερικό χώρο θερμαίνοντας και φωτίζοντας τα δωμάτια. Αντίθετα το καλοκαίρι, οι ακτίνες είναι ψηλά και έτσι μπορούν να εμποδιστούν με ένα απλό στέγαστρο.
Χωροθέτηση δωματίων ανάλογα με τον προσανατολισμό
Νότιος προσανατολισμός:
Κατάλληλος για δωμάτια όπου χρησιμοποιούνται πολλές ώρες την ημέρα όπως για το καθημερινό καθιστικό.
Τα δωμάτια με νότιο προσανατολισμό:
Ανατολικός προσανατολισμός:
Κατάλληλος για δωμάτια όπου απαιτείται πρωινός ηλιασμός όπως για τα υπνοδωμάτια άλλα και για την κουζίνα.
Τα δωμάτια με ανατολικό προσανατολισμό:
Δυτικός προσανατολισμός:
Κατάλληλος για χώρους που χρησιμοποιούνται πολύ το χειμώνα, όπως για το καθιστικό. Στο δυτικό προσανατολισμό θα πρέπει να αποφεύγεται η χωροθέτηση της κουζίνας καθώς η θερμότητα που παράγεται από το μαγείρεμα προστίθεται στη θερμότητα του ήλιου και έτσι ο εσωτερικός χώρος υπερθερμαίνεται.
Τα δωμάτια με δυτικό προσανατολισμό:
Βόρειος προσανατολισμός:
Κατάλληλος για δευτερεύοντες χώρους όπως μπάνια, αποθήκες, κλιμακοστάσια, παρκινγκ και γενικά για χώρους όπου οι ένοικοι δεν παραμένουν πολλές ώρες σε αυτά.
Τα δωμάτια με βορινό προσανατολισμό:
Δομικά στοιχεία απαραίτητα για τη μορφολογία των όψεων και τη λειτουργία των χώρων στα κτίρια
Τα ανοίγματα στους τοίχους των κτιρίων είναι απαραίτητα γιατί εξασφαλίζουν, και με το μέγεθος τους ρυθμίζουν την επικοινωνία μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος, αλλά και μεταξύ των εσωτερικών χώρων ενός κτιρίου.
Τα κουφώματα είναι τα δομικά στοιχεία που καλύπτουν τα ανοίγματα και με τα οποία επιτυγχάνεται ο φυσικός φωτισμός, ο αερισμός, ο ηλιασμός των χώρων και εξασφαλίζεται η θέα στα κτίρια. Επίσης ρυθμίζεται η επικοινωνία των χώρων κατά τη βούληση του χρήστη.
Τα κουφώματα αποτελούν πολύ σημαντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία στη διαμόρφωση της μορφολογίας των όψεων στα κτίρια. Στο εσωτερικό των χώρων τα κουφώματα αποτελούν στοιχεία της διακόσμησης τους και επιβάλλεται η επιλογή τους να εναρμονίζεται με τα υπόλοιπα στοιχεία οργάνωσης του χώρου.
Τα δομικά στοιχεία που πλαισιώνουν το άνοιγμα στην τοιχοποιία είναι οι παραστάδες, τα υπέρθυρα και οι ποδιές: αυτά αποτελούν τη λεγόμενη κορνίζα του ανοίγματος.
Ενώ παλαιότερα η κορνίζα του ανοίγματος αποτελούσε σημαντική κατασκευή γιατί διαμόρφωνε τις όψεις των κτιρίων, σήμερα έχουμε πιο λιτές μορφές κορνίζας.
Οι παραστάδες κοινά ‘λαμπάδες’ ορίζουν το πλάτος του κουφώματος και συμβάλλουν στην προσαρμογή της κάσας του και στη στεγανότητά του. Άλλοτε επενδύονται με μάρμαρο ή επιχρίονται.
Τα υπέρθυρα ή ανώφλια κοινά ‘πρέκια’ παραλαμβάνουν τα φορτία του ανοίγματος, όταν είναι εμφανή αποτελούν μορφολογικό στοιχείο του ανοίγματος και πολλές φορές χρησιμοποιούνται για να καλύπτουν το κουτί των ρολών ή τον μηχανισμό των συρόμενων κουφωμάτων.
Οι ποδιές ή κατώφλια κοινά ‘μαρμαροποδιές’ είναι το κάτω μέρος του ανοίγματος. Οι ποδιές των παραθύρων παλιότερα κατασκευάζονταν από ξύλο, ενώ σήμερα είναι μαρμάρινες με ελαφρά κλίση προς τα έξω και προεξέχουν της τοιχοποιίας κατά 3-5 εκ.
Τα κατασκευαστικά μέρη των κουφωμάτων είναι τα πλαίσια, τα φύλλα (πλήρη, υαλοστάσια), τα περιθώρια, τα φύλλα προστασίας και τα εξαρτήματα ανάρτησης, ασφάλειας και λειτουργίας τους.
Τα πλαίσια κοινά ‘κάσες’ αποτελούν το σταθερό μέρος των κουφωμάτων και στερεώνονται στον τοίχο. Κατασκευάζονται από ξύλο, μέταλλο ή από συνδυασμό υλικών.
Τα φύλλα αποτελούν το κινητό μέρος των κουφωμάτων και ανάλογα με τη λειτουργία τους είναι πλήρη ή φέρουν υαλοστάσια, ή συνδυάζουν και τις δύο μορφές.
Τα υαλοστάσια είναι καθοριστικά για τον φωτισμό και ηλιασμό του χώρου και έχουν υαλοπίνακες που εξασφαλίζουν θερμομόνωση και ηχομόνωση (διπλοί με ανάλογο διάκενο), αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας (αντανακλαστικοί), ασφάλεια (άθραυστοι, πυρασφαλείς).
Τα περιθώρια (αρμοκάλυπτρα) είναι πήχεις ξύλινοι (πάχος 1-2,5 εκ. και πλάτος 6-10 εκ.) επίπεδοι ή με καμπυλωμένα άκρα, ή μεταλλικοί, που καλύπτουν τη συναρμογή της κάσας με την τοιχοποιία.
Τα εξώφυλλα, τα σκούρα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, είναι αναπόσπαστο τμήμα των κουφωμάτων και κατασκευάζονται από το ίδιο υλικό με τα φύλλα. Προσφέρουν θερμομόνωση, ηχομόνωση και ασφάλεια.
Τα εξαρτήματα ανάρτησης, ασφάλειας και λειτουργίας είναι απαραίτητα για τη στερέωση, ανάρτηση και λειτουργία του κουφώματος. Είναι οι στροφείς (γαλλικοί ‘μπαρτουέλλες’, γερμανικοί ‘πορταδέλες’), διαφόρων ειδών (επιστροφικοί, για βαριά κουφώματα, για υαλόθυρες ασφαλείας). Για τη λειτουργία του κουφώματος απαιτούνται τροχαλίες με οδηγούς για κύλιση, στόπερ για ανακοπή της κίνησης, μηχανισμοί ανέλκυσης για ανασυρόμενα παράθυρα, μηχανισμοί περιέλιξης, οδηγοί, χειρολαβές.
Τέλος τα κλείθρα (κλειδαριές), σύρτες, γάντζοι, παντζουρόβεργες, ανεμοστηρίγματα (‘μάνταλα’) κλπ. είναι τα εξαρτήματα ασφάλειας των κουφωμάτων.
Τα κουφώματα διακρίνονται ανάλογα της θέσης τους στο κτίριο σε εξωτερικά και εσωτερικά, ανάλογα της χρήσης τους σε θύρες (πόρτες) και παράθυρα, ανάλογα της λειτουργίας τους σε ανοιγόμενα, περιστρεφόμενα, ανακλινόμενα, συρόμενα, ανασυρόμενα, ειδικών λειτουργιών, σταθερά.
Τέλος ανάλογα του βασικού υλικού κατασκευής τους διακρίνονται σε ξύλινα, μεταλλικά (σιδηρά, αλουμινίου), συνθετικά, σύνθετα (ξύλο και αλουμίνιο).
Ο σχεδιασμός των ανοιγμάτων και η επιλογή των κουφωμάτων αποτελούν σημαντικό μέρος του σχεδιασμού των κτιρίων, γιατί επηρεάζουν τη μορφολογία των κτιρίων, την ποιότητα του περιβάλλοντος τους και τη λειτουργία τους.
Οι παράγοντες σχεδιασμού των ανοιγμάτων είναι ο καθορισμός αναγκαιότητας φυσικού φωτισμού, ο προσανατολισμός του χώρου σε συνδυασμό με πρόβλεψη μέτρων σκιασμού, η θέα επιθυμητή ή όχι, ο αερισμός με πρόβλεψη ποσοστού απαραίτητα ανοιγόμενων κουφωμάτων με τις ελάχιστες διαστάσεις και η ηχοπροστασία, ώστε ανάλογα των απαιτήσεων επίπεδου θορύβου στους χώρους να λαμβάνεται υπόψη η ηχομονωτική ικανότητα των ανοιγμάτων.
Υπάρχουν περιορισμοί που καθορίζουν τη θέση των ανοιγμάτων στο κτίριο και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό των ανοιγμάτων.
Αυτοί είναι ο Κανονισμός Πυροπροστασίας για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης φωτιάς στα γειτονικά κτίρια, ο Κτιριοδομικός Κανονισμός για επαρκή άμεσο ή έμμεσο φυσικό φωτισμό, ο Κανονισμός Πυροπροστασίας, όπου υπολογίζονται ανάλογα τα ανοίγματα για θερμικές απώλειες.
Ακόμη λαμβάνονται υπόψη τα εξής:
ανοίγματα στο βορρά κατασκευάζονται με τις ελάχιστες αποδεκτές διαστάσεις, ενώ στα ανοίγματα του νότου ελέγχεται το ενεργειακό ισοζύγιο του χειμώνα (ηλιακό κέρδος- απώλειες) και το καλοκαίρι αν είναι απαραίτητη η πρόβλεψη ηλιοπροστασίας.
Τα κριτήρια επιλογής των κουφωμάτων αφορούν την μορφολογία τους για την άρτια ενσωμάτωση τους στην όψη του κτιρίου, αλλά και στο εσωτερικό του, τη λειτουργικότητα τους, τις ιδιότητες τους ανάλογα με τις απαιτήσεις των χώρων, την οικονομία ( κόστος κατασκευής, διάρκεια ζωής, εύκολη συντήρηση, δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας).
Πηγή φωτό:
