Ανακαίνιση κουζίνας στο χαλάνδρι από την κατασκευαστική εταιρεία του Ιωάννη Φούσκα.
Τα πορίσματα της εργονομίας εφαρμόζονται στο σχεδιασμό επίπλων, συσκευών, υλικών, κτιρίων κτλ. προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργικότητα και η αποδοτικότητα τους. Ένα σημαντικό κομμάτι του εργονομικού σχεδιασμού αφορά τα άτομα με ειδικές ανάγκες, με κινητικά προβλήματα, με προβλήματα όρασης, τα ηλικιωμένα άτομα και γενικά τα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διάδραση τους με το περιβάλλον. Ιδανικά η εργονομία θα πρέπει να οδηγεί στο σχεδιασμό και στην παραγωγή προϊόντων που ικανοποιούν τις ανάγκες όλων των χρηστών, ανεξάρτητα από τη σωματική τους διάπλαση, την ηλικία τους και τις ικανότητές τους.
Σήμερα, οι περισσότεροι σχεδιαστές, αρχιτέκτονες και μηχανικοί είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένοι στα προβλήματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες ενώ όλα οι αντίστοιχες σχολές φροντίζουν να παρέχουν ικανοποιητικό αριθμό μαθημάτων εργονομίας και σχεδιασμούς για ΑΜΕΑ. Ωστόσο, είναι λάθος θα εστιάζουμε μόνο στα άτομα με ειδικές ανάγκες καθώς ο εργονομικός σχεδιασμός αφορά όλους τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια, στον σύγχρονο κόσμο παρατηρείται μια σημαντική αύξηση του ορίου ηλικίας αλλά και του τρόπου ζωής των ηλικιωμένων ατόμων. Τα άτομα, όχι μόνο ζουν περισσότερο αλλά και επιθυμούν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και την ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης όσο περισσότερο γίνεται. Αναπόφευκτα, ο σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική προσπαθούν να ανταποκριθούν σε αυτή την αλλαγή, σχεδιάζοντας σπίτια και προϊόντα που απευθύνονται σε άτομα μεγάλης ηλικίας ικανοποιούν τις εξειδικευμένες ανάγκες τους.
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που αφορά τα ηλικιωμένα άτομα είναι τα ατυχήματα. Το εθνικό κέντρο για την πρόληψη των ατυχημάτων των ΗΠΑ εκτιμά ότι ένας στους τρεις ενήλικες άνω των 65 ετών θα έχει μία πτώση το χρόνο. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι ο εργονομικός σχεδιασμός δεν αφορά μόνο στις ελάχιστες διαστάσεις ή στα άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά αποτελεί μια φιλοσοφία που σκοπό έχει την κατασκευή “δικαιότερων” χώρων και προϊόντων.
Παρακάτω παρουσιάζονται οι 7 αρχές του σχεδιασμού όπως διατυπώθηκαν από τον έρευνα του Ron Mace, γνωστό και ως πατέρα του καθολικού σχεδιασμού (universal design):
Δίκαιη χρήση από όλους
Τα προϊόντα και οι χώροι πρέπει να είναι προσβάσιμοι και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από τις ικανότητές και τη σωματική τους διάπλαση. Δε θα πρέπει επίσης, εξαιτίας του σχεδιασμού, να δημιουργούνται διακρίσεις αλλά ούτε και να στιγματίζονται άνθρωποι.
Ελαστικότητα στη χρήση
Ο σχεδιασμός θα πρέπει να ικανοποιεί ένα ευρύ φάσμα προσωπικών προτιμήσεων και ικανοτήτων, να παρέχει εναλλακτικούς τρόπους χρήσης, για παράδειγμα να μπορεί να εξυπηρετεί τόσο τους δεξιόχειρες όσο και τους αριστερόχειρες, αν είναι να δυνατόν να βελτιώνει τις δεξιότητες των χρηστών και να προσαρμόζεται στο ρυθμό του κάθε χρήστη.
Η χρήση πρέπει να είναι απλή
Τα προϊόντα, οι συσκευές, τα έπιπλα, τα κτίρια κτλ. πρέπει να μπορούν να γίνονται κατανοητά ανεξάρτητα από την εμπειρία του χρήστη, τις γνώσεις του, τη γλώσσα και τις δεξιότητες τους. Θα πρέπει επίσης, να μπορεί να χρησιμοποιεί τα προϊόντα ακόμη και αν είναι αφηρημένος. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγεται η μη-απαραίτητη πολυπλοκότητα ενώ η χρήση θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν αναμενόμενη και διαισθητική.
Η πληροφορία πρέπει να είναι εύληπτη
Αν σε ένα προϊόν ή σε ένα χώρο παρέχονται πληροφορίες, είτε γραπτές είτε ηχητικές, θα πρέπει αυτές να είναι κατανοητές και εύληπτες ανεξάρτητα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Θα πρέπει επίσης να παρέχονται με πολλαπλούς τρόπους (με γραφήματα, με κείμενο, με ήχους, με ανάγλυφα) έτσι ώστε να εξασφαλίζουν ότι θα γίνουν αντιληπτές από χρήστες με προβλήματα, όρασης και ακοής ή ακόμη και από άτομα που δεν ξέρουν τη γλώσσα.
Πρόνοια σε περίπτωση λανθασμένου χειρισμού
Οι συσκευές και τα προϊόντα θα πρέπει να έχουν εύκολο χειρισμό, αλλά ακόμη και σε περίπτωση λανθασμένου χειρισμού θα πρέπει να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις, δηλαδή οι φθορές στο προϊόν και τυχόν ατυχήματα στο χρήστη. Τα προϊόντα, οι συσκευές, τα έπιπλα κτλ. θα πρέπει να συνοδεύονται, εφόσον χρειάζεται, από σαφείς οδηγίες χρήσης που θα ενημερώνουν επίσης για τις επιπτώσεις λανθασμένης χρήσης.
Η χρήση δεν θα πρέπει να απαιτεί μεγάλη σωματική δύναμη
Τα προϊόντα, τα κτίρια, τα έπιπλα, οι συσκευές κτλ. θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούνται με άνεση, χωρίς να χρειάζεται άσκηση μεγάλης δύναμης. Η χρήση θα πρέπει να προκαλεί τη μικρότερη δυνατή κόπωση και με τις ελάχιστες επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Ο χρήστης θα πρέπει να διατηρεί μια ουδέτερη στάση σώματος ασκώντας μια λογική δύναμη.
Ο χώρος γύρω από το αντικείμενο πρέπει να είναι αρκετός και το μέγεθος του αντικειμένου κατάλληλο.
Ο χώρος γύρω από ένα αντικείμενο, μία κατασκευή, ένα έπιπλο ή οι διαστάσεις των διαδρόμων κυκλοφορίας, των κλιμάκων, των δωματίων κτλ. πρέπει να διασφαλίζουν την άνετη χρήση ανεξάρτητα από τη σωματική διάπλαση των ατόμων που τα χρησιμοποιούν και τις δυνατότητές τους.
Δύο από τους πιο απαιτητικούς χώρους, από άποψη εργονομίας και απαιτήσεων είναι η κουζίνα και το μπάνιο. Για αυτό το λόγο, σε περίπτωση που σκοπεύετε να κάνετε ανακαίνιση κουζίνας ή ανακαίνιση μπάνιου, φροντίστε να εμπιστευτείτε μια έμπειρη εταιρεία που θα αναλάβει τόσο τη μελέτη όσο και την κατασκευή και συνυπολογίσει τόσο θέματα διακόσμησης όσο και εργονομίας.