Εμφάνιση άρθρων βάσει ετικέτας: ιστορια αρχιτεκτονικης

Art Deco: ένα στυλ πέρα από τα όρια, ένας κόσμος πολυτέλειας και ουτοπίας, η χρυσή εποχή του ’20 και του ’30. Ο όρος φαντασιώνει πλήθος ρομαντικές εικόνες: ο ήχος από κρυστάλλινα ποτήρια κοκτέιλ ανακατωμένος με τη βραχνάδα μιας τζαζ μπάντας σε μεγαλόπρεπα διακοσμημένες αίθουσες χορού, η Αμερικανίδα χορεύτρια Josephine Baker να παρουσιάζει, στο Παρίσι φυσικά, τον «Άγριο Χορό» με την ερωτική συνένωση πρωτόγονων και ευγενών στοιχείων και το κοινό να την αποθεώνει.Ένα ζεστό βράδυ του καλοκαιριού του 1930 έξω από ένα θέατρο του Παρισιού η Josephine μέσα στο υψηλής ραπτικής Vionnet φόρεμα της παρέα με το τσιτά της πηδά στην απαστράπτουσα ασημόλευκη Rolls Royce. Στη συνέχεια αποχωρούν με στυλ και ταχύτητα μέσα στο πνεύμα των καιρών της εποχής Art Deco.

Το γενικότερο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο

Στο ξημέρωμα του 20ου αιώνα, ο θάνατος της βασίλισσας Βικτώριας το 1901, σηματοδότησε το τέλος της βικτωριανής εποχής, από την άλλη πλευρά η τεχνολογία ανάγκασε το ρυθμό της ζωής να επιταχύνει. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1911 και τότε η ζωή άλλαξε δραστικά. Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία της μεσοπολεμικής Ευρώπης και της Αμερικής έδωσαν ζωή σ’ ένα νέο γοητευτικό και κομψό ύφος διακόσμησης για όλους, που δεν ήταν άλλο από την Art Deco, τη διακοσμητική τέχνη.

Η εποχή της Art Deco ήταν γεμάτη αντιθέσεις: η οικονομική ύφεση, οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι πορείες πείνας, η πολιτική μάχη μεταξύ του κομμουνισμού και του φασισμού από τη μία πλευρά. Από την άλλη πλευρά η ηλεκτρική ενέργεια, τα τηλέφωνα που κατέκλυσαν τον κόσμο, τα υπερωκεάνια που διέσχιζαν τον Ατλαντικό, η πρώτη πτήση πάνω από τη Μάγχη, τα τρένα που όργωναν τις ηπείρους, καθώς η ταχύτητα έγινε το must της νέας εποχής. Ο ρόλος των γυναικών άλλαξε με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Απόκτησαν το δικαίωμα ψήφου, πολλές έκοψαν κοντά τα μαλλιά τους, εμφανίστηκαν μακιγιαρισμένες σε δημόσιους χώρους. Άρχισαν να καπνίζουν και να οδηγούν αυτοκίνητα. Κόντρα σ’ αυτό το ταραγμένο και τραυματικό υπόβαθρο η Art Deco σφυρηλάτησε την ταυτότητα της.

Το καλλιτεχνικό ρέυμα Art Deco

Η Art Deco, γεννήθηκε το 1925 και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής. Ο όρος Art Deco υιοθετήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν το στυλ γνώρισε την πρώτη του αναβίωση. Προήλθε από τη συντόμευση του τίτλου της έκθεσης του1925 ‘Exposition Internationale des Arts Decoratifs Industriels et Modernes’ στο Παρίσι, σε μια προσπάθεια της Γαλλίας να αναδειχθεί κυρίαρχη, σε θέματα γούστου και προϊόντων πολυτελείας. Δεκαέξι εκατομμύρια πολίτες της Ευρώπης, συνέρρευσαν στην «πόλη του φωτός», ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της για να γιορτάσουν τη ζωή στον μοντέρνο κόσμο. Σήμερα με τον όρο Art Deco αναφερόμαστε σε ένα συνδυασμό στυλ από τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Διάσημοι καλλιτέχνες συνέβαλλαν στον καθορισμό του στυλ, όπως ο Erté, o Adolphe Mouron (aka Cassandre) και η Tamara de Lempicka.

Η Art Deco κατέκλυσε την αρχιτεκτονική, το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, τη μόδα, τα έπιπλα, το σχέδιο υφάσματος και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί πρόσφερε διέξοδο για φυγή από την καθημερινότητα και ψευδαίσθηση πολυτελών απολαύσεων για όλους. Άντλησε έμπνευση από πολλές πηγές, χώρους και εποχές. Από το design, από στοιχεία παρμένα από το κίνημα του Art Nouveau από την υψηλή ραπτική και το Bauhaus.

"HotelEdenTagSmCrop" by Dafalias - Own work. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

Ενσωμάτωσε την αφαιρετικότητα και την απλούστευση των avant-gard κινημάτων τέχνης, του κυβισμού, του ρωσικού κονστροκτιβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού. Οι επιρροές δεν είναι όλες σύγχρονες της. Η ανακάλυψη των θησαυρών του Τουταγχαμών το 1922, διέγειραν μια γοητεία για την Αρχαία Αίγυπτο, που μαζί με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ανατολή, την Αφρική και τους πολιτισμούς των Μάγια και των Αζτέκων, αναγνωρίζεται στα χαρακτηριστικά του στυλ. Η αφομοίωση των τάσεων γινόταν πολύ εύκολα σχεδόν φυσικά.

Αυτή η συγχώνευση της ιστορίας και της μοντέρνας τέχνης έδωσε στην Art Deco το μοναδικό χαρακτήρα της. Τελικά, αυτός ο κόσμος της υπεραφθονίας, της ζωτικότητας και της ομορφιάς ήταν ένας κόσμος της φαντασίας, ένας κόσμος διαφυγής. Η Art Deco θεωρείται το στυλ της εκλεπτυσμένης φινέτσας. Δημιούργησε αντικείμενα πολυτελείας από ελεφαντοστούν και δέρμα καρχαρία αλλά και προϊόντα μαζικής παραγωγής από πλαστικό, καθρέπτη, αλουμίνιο.

Αξιοποιήθηκε στην υψηλή ραπτική, στο κόσμημα και στις διακοσμητικές τέχνες δημιουργώντας κατάλληλο σκηνικό για την πολυτελή χλιδάτη ζωή των πλουσίων της εποχής. Σχετίστηκε με εικόνες εξωτικών υλικών, jazz, αεροπλάνων, γυαλισμένων αυτοκινήτων. Η γραμμή της αναγνωρίστηκε σε υπερπολυτελή υπερωκεάνια και σε κομψά τρένα της Κράισλερ.

"1941 Packard 180 Formal Sedan". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons - link

Μέσα από τα προϊόντα μαζικής παραγωγής και η μεσαία τάξη μπορούσε να απολαύσει το νέο στυλ στα καθημερινής χρήσης αντικείμενα, όπως τα επιτραπέζια σκεύη, τα ψυγεία, τα ραδιόφωνα Air-King, η ηλεκτρική σκούπα Electrolux, ακόμη και το μπουκάλι της coca cola, που σχεδιάστηκε από τον Raymond Loewy. Οι αφίσες και τα διαφημιστικά σποτ, οι γκλάμορους ταινίες του Χόλυγουντ, εισέβαλλαν στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων, υπόσχοντας τους το όνειρο.

Το είδος των υλικών που χρησιμοποιούνται στην Art Deco είναι ανοξείδωτος χάλυβας, λάκα, αλουμίνιο, διακοσμημένο ξύλο, γυαλί, πλαστικό, δέρμα καρχαρία ακόμη και ζέβρας. Η χρήση αυτών των σκληρών, μεταλλικών υλικών αποθεώνει την εποχή των μηχανών.

Το Art Deco θεωρείται η νεωτεριστική απάντηση στο στυλ Art Nouveau που χαρακτηριστικό του είναι οι ρευστές φυσικές φόρμες. Η έκταση του Art Deco κυμαίνεται από το εξεζητημένο και το εξωτικό μέχριντα όρια του κιτς, από το σατέν και τις γούνες στο καλογυαλισμένο ξύλο και τις στιλπνές μαύρες λάκες. Πολυτελές και αεροδυναμικό, φαίνεται να αναδεικνύεται πέρα από αντίδραση στο Art Nouveau, αλλά και ως εξέλιξή του.

Διατηρεί τα ίδια κλασσικά και φυσικά μοτίβα, αλλά τα απλοποιεί ανάγοντας τα σε γεωμετρικά σχήματα, που εκφράζονται με παράλληλες ευθείες ή ζιγκ ζαγκ γραμμές. Ξεφορτώνεται το φλύαρο διάκοσμο και τα παστέλ χρώματα και στρέφεται στα μοντέρνα υλικά και τα τολμηρά χρώματα. Η χρήση της στιλπνής στυλιζαρισμένης φόρμας, η δυναμική απλότητα της γραμμής, η έκρηξη των ζωηρών χρωμάτων και τολμηρών γεωμετρικών σχημάτων είναι το σήμα κατατεθέν αυτού του στυλ.

"Municipal Auditorium art deco chandelier" by User:Charvex - Own work (Photo by author). Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

Ο μοντερνισμός, μια περισσότερο διανοούμενη και αυστηρή εκδοχή του design αυτής της περιόδου, αποτέλεσε πρόσφατα το αντικείμενο μεγάλης συζήτησης. Εστιάζοντας στις απόψεις περί λειτουργικότητας και οικονομίας, ο μοντερνισμός μοιράζεται πολλές από τις στιλιστικές τάσεις της Art Deco, αλλά η Art Deco πέτυχε να αξιοποιήσει το εφήμερο και να του δώσει διάρκεια.

Η ευελιξία του νέου στυλ και η ιδιότητα του να προσφέρει προϊόντα διαφορετικής ποιότητας σε διαφορετικό είδος κοινού το βοήθησαν να αποφύγει την οικονομική ύφεση της εποχής (κραχ του ’29). Αντίθετα το εδραίωσαν στην θλιβερή καθημερινότητα των ανθρώπων καθώς τους πρόσφερε τρόπους απατηλής πολυτελούς ζωής πίσω από τις λαμπερές επιφάνειες των φθηνών υλικών.

Το 1941 η ανθρωπότητα οδηγήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε σηματοδοτείται το τέλος αυτού του παγκόσμιου στυλ με το μοντέρνο πνεύμα, που συνδέθηκε με την τεχνολογία, την πρόοδο, την αισιοδοξία, το ελεύθερο πνεύμα. Η κληρονομιά του, εντούτοις, είναι μια κληρονομιά μεγάλης ομορφιάς, τέχνης και φαντασίας.

γράφει η Αναστασία Καλτσά - Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε

Περισσότερο από ένα απλό στυλ σχεδιασμού, ο μινιμαλισμός απαιτεί ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Υπογραμμίζει ουσιαστικά τη μορφή και τη δομή.

Ενώ πολλοί άνθρωποι τείνουν να συνδέουν το μινιμαλισμό με τη ζωγραφική, το κίνημα αυτό συναντάται και στη δημιουργία μουσικών συνθέσεων, σε θεατρικές παραστάσεις ακόμη και στην εσωτερική διακόσμηση. Σε όλες τις περιπτώσεις ο μινιμαλισμός ορίζεται ως η εξάλειψη όλων των στοιχείων που θεωρούνται περιττά έτσι ώστε να επιτρέπεται η ανάδειξη των ουσιωδών χαρακτηριτικών.

Ο μινιμαλισμός και η επιρροή του σε διάφορες μορφές τέχνης:

Όσον αφορά τη ζωγραφική ο μινιμαλισμός φαίνεται να γεννήθηκε στις αρχές του αιώνα, στην εποχή του μοντερνισμού και να κέρδισε την μεγαλύτερη επιρροή του μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Ενώ οι δυσφημιστές του μινιμαλισμού θεωρούν όταν από τα έργα απουσιάζει το βάθος και η έκταση, οι υποστηρικτές αυτής της μορφής τέχνης βλέπουν ότι τα έργα των μινιμαλιστών εστιάζουν στα βασικά στοιχεία χωρίς αυτά να "κρύβονται" από τα δευτερέυοντα στοιχεία.

Οι τέχνες του θεάματος επίσης έχουν χρησιμοποιήσει την ιδέα του μινιμαλισμού. Αντί να βασίζονται στην επεξεργασία των σκηνικών για να δώσουν την ατμόσφαιρα και το ύφος σε μία παράσταση, η κίνηση και η παρουσίαση των ηθοποιών είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό του χρόνου, της τοποθεσίας και της κατεύθυνσης του έργου. Αυτή η μινιμαλιστική προσέγγιση συχνά θεωρείται πρόκληση και "δώρο Θεού" για έναν ηθοποιό, καθώς αποτελεί ο ίδιος το ισχυρότερο μέσο για τη διαμόρφωση των εικόνων στο μυαλό του κοινού.

Ο μινιμαλισμός έχει επηρεάσει και άλλες μορφές τέχνης. Η μουσική, η λογοτεχνία και η αρχιτεκτονική, όλες περιέχουν παραδείγματα επιρροής του μινιμαλισμού. Ουσιαστικά, οποιοδήποτε περιβάλλον που διατηρείται σε μια κατάσταση απλή, που περιέχει μόνο τα βασικά στοιχεία και είναι απαλλαγμένο από διακοσμητικά στοιχεία μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει μινιμαλιστικό χαρακτήρα.

Ιστορία του μινιμαλισμού

Ο όρος μινιμαλισμός χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον David Burlyuk σε έναν κατάλογο έκθεσης για τα έργα ζωγραφικής του John Graham στη στοά Dudensing στη Νέα Υόρκη το 1929.

Ο μινιμαλισμός μπορεί να ανιχνευθεί από τον 18ο αιώνα όταν ο Goethe κατασκεύασε ένα Alatar καλής τύχης το οποίο το αποτελούσαν ένας κύβος και μία σφαίρα από πέτρες. Επιπλέον στη δεκαετία του ’20 καλλιτέχνες όπως ο Malevich και ο Duchamp δημιούργησαν έργα που παρέπεμπαν σε μινιμαλιστικές προθέσεις.

Ο μινιμαλισμός προέκυψε ως μία αντίδραση ενάντια στην υπερβολική ποσότητα και αλαζονεία του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, έχει επιρροές από την Pop Art, τον κυβισμό και την Land Art λόγω της χρήσης των απλών μορφών. Επίσης εμπνεύστηκε και από τους Ρώσους Suprematists όπως ο Kasimir Malevich.

Ο μινιμαλισμός είναι μία κίνηση που γεννήθηκε στην Αμερική και προήλθε κυρίως από την δουλειά του Frank Stella του οποίου οι μαύροι πίνακες εκτέθηκαν πρώτη φορά στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Νέα Υόρκη το 1959 και ενέπνευσαν πολλούς καλλιτέχνες να απορρίψουν την εκφραστική τέχνη του παρελθόντος. Παρόλο που δεν ήταν ποτέ μία οργανωμένη κίνηση η μινιμαλιστική τέχνη έγινε κυρίαρχη στην γλυπτική αν και υπάρχουν και πολλοί μινιμαλιστικοί ζωγράφοι. Η έκθεση που έγινε στην Νέα Υόρκη το 1966 και είχε τον τίτλο “Primary Structures” ήταν ένα γεγονός-κλειδί στην ιστορία της κίνησης.

Μερικά αντιπροσωπευτικά μινιμαλιστικά έργα:

Εκπρόσωποι του μινιμαλισμού:

Μερικοί από τους διασημότερους μινιμαλιστές είναι ο Dan Flavin, ο Carl Andre, ο Donald Judd και ο Sol LeWitt, οι ζωγράφοι Ellsworth Kelly και Frank Stella, οι αρχιτέκτονες John Pawson και Ludwig Mies van der Rohe.

Οι μινιμαλιστικοί καλλιτέχνες ήθελαν οι θεατές τους να δουν τη δουλειά τους χωρίς να αποσπάται η προσοχή από τη σύνθεση, το θέμα και τα άλλα στοιχεία της παραδοσιακής εργασίας. Το μέσο και τα υλικά της εργασίας ήταν η πραγματικότητα του έργου.

Οι μινιμαλιστές απέρριψαν την ιδέα ότι η τέχνη πρέπει να απεικονίσει την προσωπική έκφραση του δημιουργού. Μάλλον οι καλλιτέχνες θεώρησαν ότι η προσωπική αντίδραση του θεατή στο έργο τους ήταν εξαιρετικά σημαντική και προσπάθησαν έτσι να αποβάλουν την παρουσία του δημιουργού από την εργασία τους.

Ο μινιμαλισμός εξέτασε τη φύση της τέχνης και της θέσης της στην κοινωνία. Αν και μερικοί έκριναν τη μινιμαλιστική τέχνη ως απρόσιτη και άγονη, άλλοι είδαν την επαναστατική έννοια της καθαρής καλαισθησίας και της ισχυρής επιρροής που η μινιμαλιστική θεωρία είχε στη μεταμοντέρνα τέχνη.

Το κίνημα της υπερβολής, του πλούτου, του δράματος, της έντονης θεατρικότητας συνεχίζει να προκαλεί στο θεατή έντονα συναισθήματα.

Μετά την Αναγέννηση και ειδικότερα το Μανιερισμό στην Ευρώπη του 17ου αιώνα και για δύο περίπου αιώνες (1600-1750) το μπαρόκ αποτέλεσε το νέο τρόπο έκφρασης που ξεκίνησε από τη Ρώμη και εξαπλώθηκε παντού κυρίως στις καθολικές χώρες.

Η επιτυχία του οφείλεται και στη στήριξη που του πρόσφερε η Καθολική Εκκλησία, γιατί το πληθωρικό και δραματικό ύφος του στις θρησκευτικές αναπαραστάσεις προκαλούσε το δέος στους πιστούς.

Αυτό εξυπηρετούσε την Αντιμεταρρύθμιση (Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) για προπαγάνδα ενάντια στην Μεταρρύθμιση και τον Προτεσταντισμό.

Ταυτόχρονα η αριστοκρατία και η βασιλική εξουσία ικανοποιούσε τη ματαιοδοξία της με το επιβλητικό ύφος της μπαρόκ αρχιτεκτονικής στα κτίρια και τα χλιδάτα παλάτια για να εντυπωσιάσει και να επιβληθεί.

Ο όρος μπαρόκ προέρχεται από την πορτογαλική λέξη barocco, που σημαίνει το ακανόνιστο μαργαριτάρι, ενώ η γαλλική λέξη baroque σημαίνει αλλόκοτος ή παράδοξος.

Εκτός από τις εικαστικές τέχνες και την αρχιτεκτονική ο όρος μπαρόκ χαρακτήριζε τη μουσική και τη λογοτεχνία της εποχής.

Η εποχή του μπαρόκ χωρίζεται σε τρεις φάσεις την πρώιμη (1600-1640), την υψηλή (1640-1680) και την όψιμη (1680-1750).

Το πρώιμο μπαρόκ εξελίχθηκε κάτω από την παπική προστασία στη Ρώμη, όπου ο Carracci και ο Caravaggio διαφοροποιήθηκαν από τους μανιεριστές ζωγράφους, ενώ στην αρχιτεκτονική οι προσόψεις του Carlo Maderno οργανώθηκαν με μια πιο γλυπτική διαμόρφωση (Ναός της Αγίας Σουζάνας και Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη).

Το υψηλό μπαρόκ χαρακτηρίζεται από πληθωρικές τάσεις στην αρχιτεκτονική με καλύτερους εκπροσώπους τον Bernini, που διακρίθηκε και στη ζωγραφική και τον Borromini, ενώ ο da Cortona διακρίθηκε στη ζωγραφική. Αυτή την περίοδο διεθνοποιείται το στυλ με την εμφάνιση εξαιρετικών ζωγράφων, όπως ο Rembrandt, ο Rubens, ο Velázquez.

Κατά την όψιμη εποχή του το ιταλικό μπαρόκ χάνει την καλλιτεχνική κυριαρχία του από το γαλλικό χάρις κυρίως στην προστασία που του προσέφερε ο Λουδοβίκος XIV. Το στυλ έγινε επίσης δημοφιλές στη Γερμανία και Αυστρία με την εμφάνιση νωπογραφιών του Tiepolo. Από την Ευρώπη το μπαρόκ διαδόθηκε πέρα από τον Ατλαντικό και εξαπλώθηκε στην Αμερική.

Βαθμιαία όμως οι επιβλητικές και πομπώδεις φόρμες του παραχώρησαν τη θέση τους στα ελαφρύτερα και με μεγαλύτερη χάρη περιγράμματα του ροκοκό.

Γενικά χαρακτηριστικά

Οι καμπύλες γραμμές σε όλες τις μορφές τους στις εικαστικές τέχνες εναντιώνονται στην αυστηρότητα της ευθείας γραμμής της ιταλικής Αναγέννησης.

Οι διαπλεκόμενοι όγκοι των κτιρίων διαμορφώνουν αναδιπλούμενους χώρους, στους οποίους υπάρχει αυστηρή ιεράρχηση, διαρκής κίνηση και διάκοσμος που ενσωματώνει όλες τις τέχνες.

Ζωγραφική, γλυπτική και αρχιτεκτονική αλληλένδετες στη γενική διάρθρωση του κτιρίου, δημιουργούν χώρους που προκαλούν στο θεατή συναισθήματα και ψυχολογία για ενεργή συμμετοχή στα δρώμενα μέσα στο χώρο.

Ο περίτεχνος διάκοσμος σε θόλους και οροφές δημιουργούν ψευδαισθήσεις για τη μορφή των επιφανειών.

Το φως με την έντεχνη εκμετάλλευση του δημιουργεί έντονες φωτοσκιάσεις που προσφέρουν την απαραίτητη δραματικότητα στο χώρο.

Αρχιτεκτονική

Το μπαρόκ στην αρχιτεκτονική εμφανίστηκε ως αντίδραση στην άκαμπτη συμβατικότητα του κλασικισμού της ιταλικής Αναγέννησης, με τις καμπύλες γραμμές και το διάκοσμο, τις φωτοσκιάσεις.

Τα έργα είναι μεγάλης κλίμακας, όπως η πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη από τον Bernini. Άλλοι σημαντικοί μπαρόκ αρχιτέκτονες είναι ο Francesco Borromini, ο Pietro da Cortona, και ο Giovanni Guarini στην Ιταλία. Ο Louis Le Vau και ο Jules Hardouin-Mansart στη Γαλλία, οι αδελφοί Asam και ο Balthasar Neumann στη βόρεια Γερμανία, ο Sir Christopher Wren στην Αγγλία.

Η εξωστρέφεια του μπαρόκ συνδέεται με την αλλαγή στην αντίληψη για το κτίριο και τη θέση του στην πόλη του 17ου αιώνα. Το κτίριο εντάσσεται στο περιβάλλον του, οπότε ο εξωτερικός δημόσιος χώρος διαμορφώνεται βάσει σχεδιασμού.

Έτσι εμφανίζονται οι μπαρόκ πλατείες που αντιμετωπίζονται σαν σκηνικά σύμφωνα με τη θεατρικότητα και τη μεγαλοπρέπεια που επιτάσσει το στυλ. Οι ανδριάντες μοναρχών και στρατηγών και οι μνημειώδεις κρήνες (Fontana di Trevi) αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία των πλατειών αυτών. Χαρακτηριστικές πλατείες οι Piazza Navona στη Ρώμη, η Place Vendôme στο Παρίσι, οι πλατείες της Νάπολι.

Ζωγραφική

Ο Michelangelo Merisi da Caravaggio με τις δυνατές συνθέσεις του και την καταλυτική παρουσία του φωτός είναι πρώιμος εκπρόσωπος της μπαρόκ ζωγραφικής. Βέβαια η οικογένεια Carracci και ο Guido Reni θεωρούνται τυπικοί εκπρόσωποι του πρώιμου μπαρόκ, καθώς δημιούργησαν οπτικές απάτες στην αρχιτεκτονική διακόσμηση με τις μεγάλης κλίμακας αναπαραστάσεις στις οροφές ή τους τοίχους, όπου με τη χρήση της προοπτικής και των φωτοσκιάσεων δίνουν την εντύπωση ότι ο χώρος εκτείνεται στο άπειρο και ο θεατής συγχέει τα όρια του πραγματικού και του φανταστικού.

Τα έργα των Pietro da Cortona και του Il Guercino αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα του ώριμου, 'υψηλού' μπαρόκ. Στη Φλάνδρα το μπαρόκ εκπροσωπούν ο Peter Paul Rubens και ο Anthony van Dyck, ενώ στην Ισπανία ο Diego Velázquez και ο José Ribera. Στην προτεσταντική Ολλανδία όπου η μεσαία τάξη και όχι η Εκκλησία είχε υπό την προστασία της το μπαρόκ, εκπρόσωποι του ήταν ο Rembrandt, ο Jοhan Vermeer και ο Frans Hals.

Γλυπτική

Η γλυπτική συμβάλλει στη δημιουργία οπτικών παραισθήσεων με αγάλματα και διακοσμητικά στοιχεία στον εσωτερικό χώρο και τις όψεις των κτιρίων να μην επιτρέπουν την ανάδειξη της δομικής κατασκευής τους.

Κύριοι εκπρόσωποι της γλυπτικής μπαρόκ ο Bernini, του οποίου το έργο 'Η Έκσταση της Αγίας Θηρεσίας' αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα έκδηλου συναισθηματισμού. Επίσης μπαρόκ γλύπτες και οι Γάλλοι Pierre Puget και Antoine Coysevox.

Μουσική

Στη μουσική το μπαρόκ ανιχνεύεται στην Καμεράτα, μια συντροφιά ποιητών και μουσικών που αναβίωσαν τα στοιχεία του ελληνικού δράματος και ανέπτυξαν τη μορφή της όπερας στη Φλωρεντία.

Η σονάτα, σουίτα, και το κοντσέρτο-γκρόσο εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου μπαρόκ. Αναπτύχθηκαν επίσης οι φωνητικές μορφές της όπερας, το ορατόριο, η καντάτα. Στους μπαρόκ συνθέτες συγκαταλέγονται ο Girolamo Frescobaldi και ο Antonio Vivaldi στην Ιταλία, ο Johann Pachelbel και ο Johann Sebastian Bach στη Γερμανία και ο George Frideric Handel στην Αγγλία.

γράφει η Μαρία Κακουλίδου - Μηχανικός Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων.

Επιστροφή στα ιδεώδη και τις αρχές της τέχνης και της αρχιτεκτονικής των κλασσικών χρόνων.

Ο Νεοκλασικισμός (1760-1840) στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία από το τέλος του 18ου και τις δυο πρώτες δεκαετίες 19ου αιώνα. Πηγή έμπνευσης του Νεοκλασικισμού αποτέλεσαν τα ευρήματα από τις πρόσφατες ανασκαφές στην Πομπηία, μιας άριστα διατηρημένης αρχαίας ρωμαϊκής πόλης, με σπίτια πολύχρωμα και περίτεχνα διακοσμημένα με τοιχογραφίες.

Το διεθνές στυλ γεννήθηκε ως απάντηση στα περίκομψα και διακοσμητικά αυλικά αισθητικά ρεύματα του Μπαρόκ και του Ροκοκό. Η ανερχόμενη μεσαία κοινωνική τάξη αναζητεί νέα ηθικά και αισθητικά πρότυπα και βρίσκει ενδιαφέρον στα λιτά πρότυπα της αρχαίας Ελλάδας, των Ετρούσκων, της Αιγύπτου και της Ρώμης. Στην Αγγλία ο αρχιτέκτονας Robert Adam (1728-1792) δημιουργεί ένα εκλεπτυσμένο νεοκλασικό στιλ, που σιγά-σιγά εξελίσσεται στην αντιγραφή αρχαίων διακοσμητικών στοιχείων, φτάνοντας στις αρχές του 19ου αι. στο στιλ regency (= αντιβασιλεία, 1811-1820).

Τα νεοκλασικά εγγλέζικα σπίτια περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία από καρέκλες με θαυμάσιες, λεπτές, ξυλόγλυπτες πλάτες αρχαϊκής έμπνευσης (σε σχήμα λύρας, αμφορέα κ.τ.λ.).

Τα έπιπλα regency διακοσμούνται με φτερωτούς δράκους και σφίγγες, έχουν μπρούντζινα επιστόμια με μορφή κεφαλής λιονταριού και τα πόδια τους μοιάζουν συχνά με οπλές και νύχια ζώων. Αν και τα έπιπλα αυτού του στιλ είναι αρκετά βαριά, βρίσκουν τη θέση τους στις σύγχρονες κατοικίες που αγαπούν την εκκεντρικότητα.

Ο Νεοκλασικισμός φιλοδοξεί να αποκαταστήσει το αυστηρό ήθος της αρχαίας τέχνης και την αρμονία που πηγάζει από το μέτρο, την τάξη, τη συμμετρία, τις αναλογίες. Οι πρωταγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους γνήσιους απογόνους των ηρώων της Αρχαιότητας, βρήκαν στον Νεοκλασικισμό την ιδανική έκφραση των ιδεών τους.

Ο Νεοκλασικισμός, σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική, εκδηλώθηκε για πρώτη φορά το 17ο αιώνα στην Ιταλία, για να εξαπλωθεί το 18ο αιώνα σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, με κύρια χαρακτηριστικά τη χρησιμοποίηση κιόνων (columns) και κιονoκράνων (capital), αετωμάτων (pediments), ζωοφόρων (friezes) και κλασικών διακοσμητικών μοτίβων. Στην Ελλάδα ο νεοκλασικισμός συμπίπτει με την άφιξη του πρώτου βασιλιά, του Βαυαρού πρίγκιπα Όθωνα (1833-1862 ).

Στην Ελλάδα το νεοκλασικό στυλ αποκτά τη δική του δυναμική και ιδιαιτερότητα, με κύρια χαρακτηριστικά την αναβάπτιση στα κλασικά πρότυπά του, την πλατιά αποδοχή του που ξεπερνά τα μνημειακά κτίσματα και τα εύπορα στρώματα για να φθάσει ως την ευρεία μάζα του πληθυσμού και τέλος τη μακρά διάρκειά του, που φτάνει ως τον Μεσοπόλεμο.

Μνημειώδη έργα Νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είναι ο ναός της Αγίας Μαγδαληνής στο Παρίσι (La Madeleine) , έργο των Ντ` Ιβρί και Κουτίρ, το "Ανάκτορο των Νερών" (Palace on the Water) στη Βαρσοβία, τα Θέατρα της Μόσχας (The Bolshoi Theatre )και της Πετρούπολης , το Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον (Capitol Hill) κ.ά.

Στην Ελλάδα η νωπογραφία της ζωφόρου στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, έργο του Αυστριακού ζωγράφου Carl Rahl αποτελεί εξαιρετικό δείγμα νεοκλασικισμού.

Ο κυριότερος ζωγράφος του Νεοκλασικισμού στη Γαλλία υπήρξε ένας καλλιτέχνης που ήταν ταυτόχρονα επαναστάτης Ιακωβίνος, ήταν ο Jacques-Louis David (1748-1825). Ένας άλλος σημαντικός εκπρόσωπος του Νεοκλασικισμού ήταν ο Jean Auguste Dominique Ingres (1780-1867). Στην Ιταλία ήταν ο Andrea Appiani, ο Ludovico Lipparini,κλπ.

Στη Γλυπτική, αντιπροσωπεύεται από τον Antonio Canovas το μεγαλύτερο νεοκλασικό γλύπτη· ακολουθεί ο Δανός Bertel Thorvaldsen, ο John Flaxman , ο Josiah Wedgwood στα κεραμικά ενώ στην Ελλάδα είναι ο Δημήτριος Φιλιππότης κλπ.

Στη λογοτεχνία βρίσκουμε τους πρώτους τόνους νεοκλασικισμού σε μερικά ποιήματα και τραγωδίες του Friedrich von Schiller ή στα ποιήματα του Johann Wolfgang von Goethe (τα μετά το 1775) ή ακόμα στους "Ύμνους" του Johann Christian Friedrich Hölderlin και στα έργα του ελληνιστή Αντρέ Σενιέ. Περισσότεροι νεοκλασικοί εμφανίζονται ο Ugo Foscolo (Ιταλός από Ελληνίδα μητέρα) και ο Ανδρέας Κάλβος, κυρίως με τα έργα "Χάριτες" (του πρώτου) και "Ωδές" (του δεύτερου). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι και ο Σολωμός επηρεάστηκε κάπως από το νεοκλασικισμό, τουλάχιστον όσο δείχνουν οι ωδές του στο Μάρκο Μπότσαρη και στο Λόρδο Βύρωνα, αλλά τελικά τον κύριο ρόλο στη διαμόρφωση της ποίησής του διαδραμάτισε η ρομαντική ψυχοσύνθεσή του.

https://galeasarah13.blogspot.com/2014/11/art-deco-blog-6.html

Art Deco: ένα στυλ πέρα από τα όρια, ένας κόσμος πολυτέλειας και ουτοπίας, η χρυσή εποχή του ’20 και του ’30. 

Σας γοητεύει το ύφος Art Nouveau; Αν ναι, τότε με ποιο τρόπο θα μπορούσατε να το εισάγετε στον εσωτερικό χώρο;

Κηρύσσοντας πόλεμο σε κάθε τι παραδοσιακό ο μοντερνισμός ως κίνημα είχε πολλά πρόσωπα και επηρέασε βαθιά τις αντιλήψεις, την τέχνη και τον τρόπο ζωής.

Ο μοντερνισμός με λίγα λόγια:

Ο μοντερνισμός είναι το αρχιτεκτονικό κίνημα των αρχών του 20ου αιώνα που επιδίωξε να κόψει όλους τους στιλιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με το παρελθόν, απορρίπτοντας για παράδειγμα το διακοσμητικό χαρακτήρα του κινήματος Art Nouveau ή τις χειροποίητες κατασκευές του στυλ Arts και Crafts.

Ο μοντερνισμός αγκάλιασε τις απόψεις εκείνων των φιλοσόφων που υποστήριζαν ότι οι "παραδοσιακές" μορφές τέχνης, αρχιτεκτονικής, λογοτεχνίας, θρησκευτικής πίστης, κοινωνικής οργάνωσης και καθημερινής ζωής ακολουθούσαν ξεπερασμένα πρότυπα.

Σήμερα, ορισμένοι κριτικοί και ιστορικοί της αρχιτεκτονικής θεωρούν ότι στον 20ο αιώνα εμφανίστηκαν δύο κινήματα: ο μοντερνισμός και ο μεταμοντερνισμός, ενώ άλλοι θεωρούν και τα δύο αυτά κινήματα ήταν πτυχές του ίδιου κινήματος.

Ποιοί επηρέασαν το κίνημα του μοντερνισμού και πως αυτό διαμορφώθηκε.

Σημαντική επίδραση στο Μοντέρνο Κίνημα είχαν οι θεωρίες και οι απόψεις του Σίγκμουντ Φρόιντ και του Ερνστ Μαχ Mach, όπως για παράδειγμα η άποψη ότι το μυαλό έχει θεμελιακή δομή και ότι η υποκειμενική εμπειρία βασίζεται στην αλληλεπίδραση των διαφόρων τμημάτων του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τον Φρόιντ η υποκειμενική πραγματικότητα βασίζεται στο παιχνίδι των βασικών κινήσεων και των ενστίκτων, μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτός ο εξωτερικός κόσμος.

Οι απόψεις αυτές, αντιπροσώπευαν μια αποκοπή από το παρελθόν, καθώς παλιότερα θεωρείτο ότι το μυαλό του ατόμου ήταν μια άγραφη πλάκα’ (tabula rasa) και έτσι μπορούσα να αποτυπωθεί πάνω του η εξωτερική και απόλυτη πραγματικότητα.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι θεωρητικοί του βικτωριανού στυλ βρίσκονταν σε μια αναζήτηση ενός στυλ στο πνεύμα των καιρών. Οι τρόποι που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να το επιτύχουν ήταν μία ανάμειξη των στυλ, σύμφωνα με τους περισσότερο αισιόδοξους. Επίσης υπήρχαν μερικοί, για τους οποίους η λειτουργία, η συνεπής έκφραση δομής και υλικών και η λογική προσέγγιση των προβλημάτων του σχεδιασμού θα μπορούσαν να οδηγήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Για παράδειγμα ο Wagner και ο Josef Hoffmann εφάρμοσαν αφηρημένη τεχνική στις ίσιες γραμμές. Ο Muthesius και το Deutche Werkbund στράφηκαν προς το βιομηχανικό design.

Τα πρώτα κινήματα του 20ου αιώνα, όπως ο Φουτουρισμός και ο Κονστρουκτιβισμός έψαχναν να βρουν τις απαντήσεις στις μηχανές, στα υλικά, την τεχνολογία και τη δύναμη που αυτά προσέφεραν, σε τέτοιο σημείο που η λεγόμενη αισθητική της μηχανής έγινε αυτοσκοπός.

Άλλοι, όπως ο Le Corbusier θεωρούσαν ότι τα σιλό σιτηρών, τα πολυτελή υπερωκεάνια (Μαυριτανία, Τιτανικός), τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα ήταν παραδείγματα αυτής της καινούργιας επιδιωκόμενης αισθητικής, ενώ άλλοι υποστήριζαν ότι όλη αυτή η τέχνη και η νέα αισθητική ήταν επιδιώξεις των πλούσιων αστών και έπρεπε να απορριφθούν.

Οι στόχοι, οι φιλοδοξίες και οι προσδοκίες ενός κινήματος.

Οι στόχοι του μοντερνισμού ήταν ριζοσπαστικοί και για να απεμπλακούν από την καταπίεση του διάκοσμου και των ιστορικών στυλ, αντισταθμίστηκαν με την διακήρυξη της αντικειμενικότητας και την εξέλιξη των βιομηχανοποιημένων μεθόδων δόμησης.

Κάποια ρεύματα μέσα στο Μοντέρνο Κίνημα, όπως το De Stijl υποστήριζαν την αφαιρετικότητα και την αγνότητα της έκφρασης και ενίσχυσαν τις αφηρημένες απλές γραμμές. Επίσης υπήρχαν διάφορες άλλες απόψεις μέσα στο ίδιο κίνημα, αλλά ουσιαστικά όλες συμφωνούσαν στην ανάγκη για λύσεις στις σύγχρονες απαιτήσεις με τη χρήση μοντέρνων υλικών, δομικών στοιχείων μαζικής παραγωγής και εκβιομηχάνισης των κατασκευών.

Ο φονξιοναλισμός υπήρξε η βάση, όπου όλοι συμφωνούσαν, αλλά ακόμη και εδώ παρατηρήθηκαν αντιρρήσεις στην αναζήτηση μιας αρχιτεκτονικής απελευθερωμένης από τους περιορισμούς του παρελθόντος, της αισθητικής αλλά και της χρήσης.

Κάποιοι μέσα στο Κίνημα υποστήριζαν ότι η πιο καθαρή αρχιτεκτονική ήταν αυτή που παρέμεινε στα χαρτιά , η ακόμη και στο μυαλό, άφθαρτη από την περιπέτεια της υλοποίησης της, μέσα σε μια ακατάστατη κοινωνία.

Τα επιτεύγματα και οι κύριοι εκπρόσωποι

Μέχρι το 1927 στην Έκθεση της Στουτγκάρδης, ο Διεθνής Μοντερνισμός έδωσε το παρόν του, με τη συναίνεση …. Ως προς τη μορφή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και του design: λευκά , ευθύγραμμα κτίρια με στενά παράθυρα από μέταλλο, γυαλί και μπετόν, έγιναν το υπόδειγμα των στόχων της μοντέρνας αρχιτεκτονικής.

Έτσι το κίνημα που επιζητούσε να καταργήσει το στυλ, δημιούργησε απλά μια δική του εικόνα, που με τη σειρά της πίεζε για την αποδοχή της. Με σκοπό την αποκήρυξη των ακαδημιών και ινστιτούτων αρχιτεκτονικής, δημιούργησε τις δικές του θεωρίες, τα δόγματα και την παιδαγωγική καθιέρωση: το Bauhaus του Walter Gropius έγινε το πρότυπο της εκπαίδευσης, έθεσε την ατζέντα και οι συγγραφείς ανέπτυξαν θεωρίες για μια συνεχή, λογική και αναπόφευκτη ανάπτυξη του Μοντερνισμού από τα ‘λειτουργικά’ κτίρια των 18ου και 19ου αιώνων των λεγόμενων ‘πρωτοπόρων’ του σχεδιασμού.

Η αρχιτεκτονική που δεν ταίριαζε απόλυτα σ’ αυτή την άρραφη ‘ιστορία’ αγνοήθηκε, ένας ανατριχιαστικός παραλληλισμός με τον πολιτικό ολοκληρωτισμό του 20ου αιώνα και τις μεθόδους του.

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μοντερνισμός , έγινε το δόγμα της αρχιτεκτονικής, μέχρις ότου νέες προκλήσεις εμφανίστηκαν από νεωτεριστικούς αποστάτες (Philip Johnson), συνηγόρους της αντίθεσης και της αντίφασης (Venturi) μέχρι τους πρωταγωνιστές της νεο-ορθολογικής αρχιτεκτονικής (σχολή Ticino).

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι οι εμμονές του Μοντέρνου Κινήματος (που έμοιαζε με θρησκεία ή λατρεία) με την εικόνα που έγινε αντιληπτή ως Μοντερνισμός, εξάλειψε τη χειροτεχνία, σπατάλησε ενέργεια σε υπέρμετρο βαθμό και δημιούργησε ανάγκες για υψηλού κόστους συντήρηση. Το Μοντέρνο Κίνημα προήγαγε κτίρια που δεν ταίριαζαν στο περιβάλλον τους αλλά ούτε και 'τηρούσαν' τις υποσχέσεις των πρωταγωνιστών τους.

Επίσης στην προσπάθεια του για να θέσει κανόνες αισθητικής βασιζόμενους στην αφαιρετικότητα και την αναζήτηση σχημάτων και μορφών, κατάφερε τελικά να μη γίνει αποδεκτό από το ευρύ κοινό.

Ο διεθνής χαρακτήρας και οι αρχές του που νίκησαν τον χρόνο

Πρέπει οπωσδήποτε να τονιστεί η διεθνιστική φύση του Μοντέρνου Κινήματος, που συνάδει απόλυτα με την παγκοσμιοποίηση που επικρατεί σήμερα. Τα καινοτόμα σπίτια των μοντερνιστών με τις μεγάλες τζαμαρίες, τους συνεχείς χώρους, την κομψή επίπλωση από ελαφρά υλικά για να μην αποτελούν εμπόδιο στη ροή του χώρου, μπορούν να ενταχθούν οπουδήποτε, αρκεί να μην αγνοούνται εντελώς οι τοπικές ιδιομορφίες, πράγμα που συμβαίνει σήμερα αρκετά συχνά.

Θα ήταν άδικο να μη τονιστούν τα θετικά σημεία στις βασικές ιδέες του Κινήματος που γι’ αυτό το λόγο έχουν επιβιώσει: ο ελεύθερος σχεδιασμός των χώρων, που σήμερα βρίσκει εφαρμογή στα loft των αστικών κέντρων, τα μεγάλα ανοίγματα που συμβάλλουν στην απεριόριστη θέα, στο άπλετο φως και στην ενοποίηση εσωτερικών κι εξωτερικών χώρων, ώστε η φύση να εισέρχεται στα καθιστικά, η χρήση υλικών προερχόμενων από την τεχνολογική εξέλιξη.

Ο Ιταλός Ettore Sottsass αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σχεδιαστές του 20 αιώνα. Το έργο που άφησε πίσω του περιλαμβάνει μια μεγάλη συλλογή από έπιπλα, κοσμήματα, γυάλινα αντικείμενα, φωτιστικά και μηχανήματα γραφείου. Γεννήθηκε στην πόλη Innsbruck από Ιταλούς γονείς. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην πόλη Trento και το 1928 μετακόμισε στο Τορίνο, όπου και ξεκίνησε να σπουδάζει αρχιτεκτονική στο πολυτεχνείο της πόλης (1934). Αποφοίτησε το 1939.

Ως στρατιώτης στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1943) έζησε στο Μαυροβούνιο, και εκεί βρήκε την ευκαιρία να δημιουργεί σχέδια για ρούχα, τα οποία τυπώνονταν σε τοπικά εργαστήρια. Μετά το τέλος του πολέμου, ξεκίνησε συνεργασία με την ομάδα των αρχιτεκτόνων Giuseppe Pagano στο Τορίνο. Το ενδιαφέρον του για τα δυσδιάστατα σχέδια βρήκε διέξοδο στη σχεδίαση εξωφύλλων και κασκόλ.

Το 1946 μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου μαζί με τον Bruno Munari οργάνωσαν το πρώτο διεθνές σόου αφηρημένης τέχνης. Το δικό του γλυπτό έργο, συνδύαζε στοιχεία του κινήματος του νεοπλαστικισμού με στοιχεία σουρεαλιστών καλλιτεχνών. Το 1950, άρχισε να πειραματίζεται με το υλικό Plywood, με το πλαστικό και τα μέταλλα και να προσεγγίζει τις οργανικές φόρμες.

Στην μαζική παραγωγή προϊόντων μπήκε δυναμικά μετά το 1955. Τα 1956 εργάστηκε για αρκετούς μήνες στο στούντιο του George Nelson στη Νέα Υόρκη. Η εμπειρία του από την Αμερική, του έδωσε την ευκαιρία να αντιληφθεί την έννοια της μαζικής παράγωγης και την αξία της ταχύτητας στον ανεπτυγμένο κόσμο ενώ ήρθε και σε επαφή με την ποπ αρτ και τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό.

Το 1957, ξεκίνησε συνεργασία με την εταιρεία Olivetti. Το γνωστότερο ίσως δημιούργημά του, αφόρα την γραφομηχανή Valentine, η οποία ήταν ελαφριά, κατασκευασμένη από κόκκινο πλαστικό και σύντομα έγινε ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα της εποχής της.

Η γραφομηχανη Valentine (1969), πηγή εικόνας: www.wikipedia.com

Ο Sottsass επηρεαζόταν από τα ταξίδια του. Το 1961 ταξίδεψε στην Ινδία και αμέσως μετά σχεδίασε μια σειρα κεραμικών αντικειμένων τα οποία ονόμασε «The Ceramics of Darkness». Το 1965 σχεδίασε μια σειρά επίπλων για την εταιρεία Poltronova: γνωστό έργο είναι το Lotus table, το οποίο θυμίζει το πόδι του Μίκυ Μάους.

Καθώς ο Sottsass χρησιμοποιούσε την οπτική γλώσσα αλλά και επαναπροσδιόριζε γνωστά αντικείμενα αλλά με καινούργια οπτική, θεωρήθηκε πρωτοπόρος του μεταμοντερνισμού. Άλλωστε, μπορούσε άνετα να κινείτε μεταξύ του χώρου της τέχνης, της χειροτεχνίας και του design.

Στις αρχές του 70 δημιούργησε λιγοστά μόνο σχέδια για μαζική παράγωγη. Το 1975 ξεκίνησε να συνεργάζεται με το Studio Alchymia. Όμως λόγω της "ιδεολογικής" διαφωνία του με τον Alessandro Mendini, εγκατέλειψε την ομάδα το 1981. Σύντομα δημιούργησε την γνωστή ομάδα Memphis και την ομάδα Sottsass Associati. Το πρώτο του αρχιτεκτονικό έργο ολοκληρώθηκε το 1990.

modern office chairs

Τα τελευταία καθίσματα που σχεδιάστηκαν από το Sottsass

modern ice tools and buckets

Σαμπανιέρα (1979) σχεδιασμένη από το Sottsass για τον οίκο Alessi

γράφει η Χρύσα Ξουβερούδη - Ιστορικός Τέχνης

Όλοι εσείς που κουραστήκατε από τη σύγχρονη μαξιμαλιστική διακόσμηση, γυρίστε τα ρολόγια σας έναν αιώνα πίσω και ταξιδέψτε στην Αγγλία και τη Γερμανία!!! Πιο συγκεκριμένα, στον 19ο αιώνα θα πρέπει να αναζητήσει κανείς την αφορμή για τον πολιτιστικό γάμο ανάμεσα στις εφαρμοσμένες και τις καλές τέχνες. Στην Αγγλία με τις ευλογίες του J. Ruskin, ο W. Morris μέσα από το κίνημα Arts and Crafts, σφραγίζει με την εικαστική του πράξη την περιπέτεια στον κόσμο της υψηλής καλλιτεχνικής έκφρασης και της χειροτεχνίας.

Οι στιλιστικές διαδρομές του κινήματος Arts and Crafts αναβιώνουν και σήμερα ενώ οι αρχές έδωσαν ώθηση στις φιλοδοξίες άλλων κινημάτων και σχολών, όπως το Bauhaus. Αν λοιπόν στην Αγγλία η ομάδα των Προραφαηλιτών, ο θεωρητικός απολογητής του J. Ruskin και ο πολυτάλαντος κύριος W. Morris, γοητεύτηκαν τόσο πολύ από την εικαστική έκφραση των μεσαιωνικών συντεχνιών, μπορούμε να φανταστούμε πόσο πιο έντονη ήταν η σχέση αυτή, για τη γερμανική παράδοση.

Ταπετσαρία "Artichoke", John Henry Dearle - http://www.flickr.com/photos/88551713@N00/498148894/

Βασισμένη στη λογική των Bauhutten και με βασικό στόχο το Bauen, δηλαδή την οικοδόμηση- δημιουργία η Σχολή του Bauhaus ιδρύθηκε στη Βαϊμάρη από τον W. Gropius ενώ την πορεία της ως το 1933 θα τη συνοδεύσουν πόλεις- σταθμοί, το Ντεσσάου και το Βερολίνο και κορυφαίοι αρχιτέκτονες, ο H. Meyer και ο Mies van der Rohe που θα αναλαμβάνουν διαδοχικά την ηγεσία της.

Το κτίριο Bauhaus - http://en.wikipedia.org/wiki/File:Bauhaus.JPG

Με τη διακήρυξη ότι ‘’Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις εφαρμοσμένες τέχνες, τη γλυπτική και τη ζωγραφική, είναι όλα τμήματα του οικοδομείν’’ από το μανιφέστο του Gropius, ενισχύεται η διάθεση για μια ολιστική σύλληψη του κτιρίου. Στον Καθεδρικό ναό της τέχνης που οραματιζόταν ο W. Gropius και στην ενσάρκωση του στο κτίριο του Ντεσσάου όλα τα αντικείμενα υμνούν την ελευθερία της προσωπικής έκφρασης, η οποία αντιδρώντας στη συμμετρία, θεοποιεί τα βιομηχανικά υλικά και ‘’χτίζει για να διαμορφώσει τρόπους ζωής ’.

Η λειτουργικότητα και η αυστηρή καθαρότητα για τον καθορισμό των λειτουργιών είχε εκφραστεί λίγο καιρό πριν (1923) και στο πειραματικό σπίτι της οδού Horn από τους G. Muche και A. Meyer. Το τετράγωνο είναι αυστηρό, καθαρό σχήμα ντυμένο στα λευκά καθορίζει το συνολικό χώρο του σπιτιού αλλά και τους επιμέρους χώρους, τα δωμάτια. Τίποτε δε φλυαρεί, όλα σχεδιάζονται με στόχο τη φωτεινή, λιτή σε λευκό χρώμα, από λακαρισμένο ξύλο με στρογγυλά πόμολα, που διευκολύνουν τη λαβή και θα αποτελέσουν στιλιστικό πρότυπο για τις κουζίνες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανόμενης και της Ελλάδας.

Το σπίτι της οδού Horn από τους G. Muche και A. Meyer - https://en.wikipedia.org/wiki/File:Weimar_Ilmpark_Haus_am_Horn.jpg

Ο σχεδιασμός των επίπλων οφείλεται στον χαρισματικό φοιτητή M. Breuer, ο οποίος θα γίνει στη συνέχεια καθηγητής στη Σχολή του Bauhaus και θα αφήσει το αισθητικό του στίγμα ανεξίτηλο στον 20ο αιώνα. Στη σχολή οι μεταλλικοί σωλήνες θα γίνουν βασικό στοιχείο διακόσμησης από τα κάγκελα μέχρι τα έπιπλα, το ατσάλι θα πυροδοτήσει τη βιομηχανική αισθητική του χώρου. Ο M. Breuer αντλώντας την έμπνευση του από το τιμόνι του ποδηλάτου, λυγίζει τους σωλήνες και πλαισιώνοντας τους με ύφασμα, δημιουργεί τις περίφημες καρέκλες του. Η πολυθρόνα Wassily εξακολουθεί μέχρι σήμερα να κρατά ζωντανό το στιλ και να τιμά με τις καθαρές γραμμές της σε μέταλλο και μαύρο δέρμα, τον κορυφαίο εξπρεσιονιστή ζωγράφο και καθηγητή του Bauhaus, Wassily Kandisky.

bauhaus έπιπλα, Marcel Breuer - http://www.flickr.com/photos/kaiseidler/3925088681/

Ξεφυλλίζοντας το άλμπουμ της σχολής του Bauhaus, ανακαλύπτουμε το εργαστήριο της υφαντουργίας που συνδέθηκε με τη γυναικεία δημιουργικότητα. Υφάντριες σα μεσαιωνικοί άγγελοι αναδεικνύονται μπροστά στους αργαλειούς, χαϊδεύοντας το στημόνι σα να ήταν χορδή άρπας και συνθέτοντας ‘’το αλφάβητο των μορφών ’’, ένα σύνολο από απειθάρχητα γεωμετρικά σχήματα, που δημιούργησε ο Muche. Εκτός από χρωματικές αντιθέσεις ο γεωμετρικός χαρακτήρας των χαλιών και γενικότερα των υφαντών υποστηρίζεται κι από την εναλλαγή των υλικών, π.χ μαλλί, ένα ματ, αδρό υλικό σε αρμονική συνύπαρξη με το γυαλιστερό, δελεαστικό στην αφή, μετάξι

ρολόι bauhaus, bauhaus design - http://www.flickr.com/photos/96256161@N00/3844568744

Οι φωτογραφίες της Lucy Moholy συζύγου του Moholy-Nagy, σημαντικού καθηγητή της σχολής και ιδρυτή του Bauhaus του Σικάγο, αποκαλύπτουν το δυναμικό σχεδιασμό των καθημερινών αντικειμένων. Το τσάι δεν προσφέρεται σε πορσελάνινο σερβίτσιο, αλλά σε τσαγιέρα από νικέλιο με μικρότερο λαιμό και διαφορετικά τοποθετημένα το στόμιο και τη λαβή προσυπογράφοντας την ασυμμετρία και τη δυναμική του υλικού, από τα χέρια της Marianne Brandt. Η εμμονή στη χρήση των βιομηχανικών υλικών, όπως το μέταλλο και το γυαλί, θα χαρακτηρίσει και την ομάδα των φωτιστικών όχι μόνο από την Brandt που υπήρξε κορυφαία σχεδιάστρια φωτιστικών, αλλά κι από άλλους.

Στο γυάλινο πορτατίφ των Γιούκερ και Βάνγκεφελντ συναντούμε καθαρές φόρμες που με τιμιότητα αποκαλύπτουν τη λειτουργία τους, καθώς από το γυαλί του ορθοστάτη βλέπουμε το καλώδιο. Ενώ η πρώτη αντίδραση ήταν ειρωνική για τους δημιουργούς σήμερα το βραβευμένο φωτιστικό, τους δικαιώνει κι αποτελεί αγαπημένο αντικείμενο διακόσμησης.

Ο Gropius ήθελε να παρασύρει τον κόσμο σε ένα ‘κατασκευαστικό παιχνίδι με τεράστιους κύβους’ και να δημιουργήσει οικιστικές κυψέλες. από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Στη λογική των κύβων στηρίζεται και η ντουλάπα με ρόδες για εργένηδες που δημιούργησε ο Joseph Pohl, ένα έπιπλο άρτιο αισθητικά που κινείται με ευελιξία μεταμορφώνοντας το χώρο. Εκτός από τον κύβο αγαπημένα γεωμετρικά στοιχεία που επαναλαμβανόταν σε διάφορα αντικείμενα, είναι η σφαίρα, η πυραμίδα κ.α. Στους τοίχους εκτός από το λευκό χρώμα ενεργό ρόλο παίζουν οι ταπετσαρίες που μέσα από δυο λεπτές αποχρώσεις του ίδιου τόνου ισορροπούν σε ένα αυστηρό παιχνίδι γεωμετρίας. Δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι ο χώρος μεγαλώνει έγιναν ιδιαίτερα αγαπητές κι εξακολουθούν να βρίσκονται στην παραγωγή μέχρι σήμερα.

bauhaus design - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:GlassCandleStick.jpg

Αν αγαπάτε λοιπόν την αφαίρεση και το ελεμενταριστικό στιλ στη διακόσμηση, το Bauhaus γεννήθηκε για να σας ικανοποιήσει. Με πινελιές δυναμικού βιομηχανικού σχεδιασμού από τους κορυφαίους δημιουργούς της σχολής που θα αναδείξουν τη στιλιστική δυναμική του χώρου μέσα από ένα αλφάβητο γεωμετρικών μορφών, θα έχετε ένα χώρο λιτό κι αυστηρό αλλά ευχάριστα λειτουργικό. Ο συνεχής πειραματισμός με τα υλικά, τα χρώματα και τα σχέδια για τα ‘υφάσματα στο χώρο’, κουρτίνες, χαλιά, ταπετσαρίες, θα προσδώσει ενδιαφέρον στον προσωπικό σας χώρο με τη φροντίδα του ‘οικοδομείν’. Ο χώρος ορίζεται μέσα από τη γεωμετρία, ο χρόνος ορίζεται μέσα από λειτουργία και ο ελεύθερος ορισμός αυτών των στοιχείων, η ελεγχόμενη έκρηξη μπορεί να γίνει από εσάς με τη συμβολή των κορυφαίων σχεδιαστών του Bauhaus.

Gropius House - http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gropius_house_DRESSING_ROOM,_SECOND_FLOOR,_HABS_MASS,9-LIN,16-38.jpg

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του ταξίδεψε εκτενώς στην Ευρώπη. Το 1923 δημιούργησε το πρώτο του γραφείου και το 1925 παντρεύτηκε την αρχιτέκτονα Aino Marsio. Η σύζυγος του ήταν και η βασικότερη συνεργάτης του, ειδικά σε θέματα διαχείρισης της εταιρείας ARTEK η οποία και κατασκεύαζε τα έπιπλα του από το 1935. Πριν από την εταιρεία ARTEK, η εταιρεία Otto Korhonen αναλάμβανε την κατασκευή των επίπλων του.

Η πρώτη του σύζυγος του απεβίωσε το 1949 και ξαναπαντρευτηκε το 1952 την αρχιτέκτονα Elissa Makiniemi

Το 1927 μετέφερε το μελετητικό του γραφείο στο Turku; Η κατοικία που σχεδίασε για τον ίδιο αποτελεί ένα από τα πρώτα και χαρακτηριστικότερα δείγματα του Μοντερνισμού στην Σκανδιναβία.

Από το 1929 άρχισε να γνωρίζεται με σημαντικούς καλλιτέχνες όπως ο Lazlo Moholy-Nagy, ο George Braque και άλλοι. Συμμετείχε επίσης και στο διεθνές συνέδριο Μοντέρνας αρχιτεκτονικής (INTERNATIONAUX D'ARCHITECTURE MODERNE).

Το υλικό Plywood του κίνησε το ενδιαφέρον ως ένα ευέλικτο και φτηνό υλικό για κατασκευή καθισμάτων και για αυτό το χρησιμοποίησε εκτενώς.

Το 1933 μετακόμισε στο Ελσίνκι όπου εφηύρε μια μέθοδο καμπύλωσης του κοντραπλακε προκειμένου να κατασκευάζει σκαμπό. Ιδιαίτερα γνωστό έργο, που αντιπροσωπεύει αυτή τη μέθοδο είναι το Stacking Stool.

To 1937 σχεδίασε τα καμπυλόγραμμα ανθοδοχεία για το εστιατόριο Savoy στο Turku. Τα ανθοδοχεία αυτά κατασκευάστηκαν από την εταιρεία υάλου LIttala και εκτέθηκαν στη διεθνή έκθεση της Νέας Υόρκης, 1939. Για την ίδια έκθεση ο Alvar Aalto σχεδίασε το περίπτερο της Φινλανδικής συμμετοχής.

Δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στη σχολή αρχιτεκτονικής της Μασαχουσέτης. Massachusetts Institute of Technology (1946-47).

Η αρχιτεκτονική του χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στο περιβάλλον και τον τοπίο. Τα κτίριά του, όως το δημαρχείο της πόλης Saynatsalo (1949-52) σέβονται τον περιβάλλοντα χώρο χωρίς να χάνουν την επιβλητικότητα τους.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του "Ο Θεός δημιούργησε το χαρτί με σκοπό τη δημιουργία αρχιτεκτονικών σχεδίων πάνω σε αυτό. Οτιδήποτε άλλο είναι κατάχρηση του χαρτιού", Alvar Aalto, Sketches, 1978, 104

modern armchairs and accent chairs

modern vases