Ο εργονομικός σχεδιασμός βασίζεται στη μελέτη του ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα στη μελέτη διαφόρων ανθρωπομετρικών στοιχείων, όπως στις διαστάσεις του σώματός τους, στη σωματική διάπλαση, στους τρόπους που ο άνθρωπος κινείται, κάθεται, βασίζει, ξαπλώνει κτλ, στις δυνατότητες των αισθήσεών του, όπως στην όραση, στην αφή και στην ακοή. Σημαντική είναι επίσης και η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Αυτό σημαίνει, ότι η εργονομία δεν εξαντλείται μόνο στη μελέτη των ελάχιστων διαστάσεων αλλά και στο πως βιώνει ένας άνθρωπος το περιβάλλον του.
Μια ιδέα για οικονομική ανακαίνιση κουζίνας είναι σωστή οργάνωση των τροφίμων, των σκευών και των προιόντων με λειτουργικό τρόπο. Πως μπορούμε ωστόσο να οργανώσουμε την κουζίνα μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο έτσι ώστε να βρίσκουμε τα προϊόντα και τα σκεύη εύκολα και γρήγορα;
Η κουζίνα αποτελεί ίσως το πιο χρήσιμο χώρο του σπιτιού και πρέπει να ταιριάζει με τον τρόπο ζωής του ιδιοκτήτη, τις συνήθειες του, αλλά και με την προσωπική του αισθητική. Αν σκοπεύετε να ανακαινίσετε το χώρο της κουζίνας ή να συμβάλλετε ενεργά στη διαμόρφωσή της νέας κατοικίας, θα πρέπει να σκεφτείτε κάποια βασικά ζητήματα.
Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις που θα δώσετε θα σας βοηθήσουν αφενός να σκιαγραφήσετε τις ανάγκες σας και αφετέρου θα χρησιμεύουν ως κατευθυντήριοι οδηγοί, είτε για εσάς είτε για τον επαγγελματία σχεδιαστή που έχει αναλάβει το χώρο σας. Όποτε καλό είναι να συζητήσετε τα θέματα αυτά και με τους υπόλοιπους κατοίκους του σπιτιού, καθώς και με τους διάφορους επαγγελματίες που θα επισκεφτείτε (σχεδιαστές, επιπλοποιούς, πωλητές ηλεκτρικών συσκευών, κλπ).
Πριν ξεκινήσετε τα σχέδια και τις επισκέψεις στα ειδικά καταστήματα, αρχίστε να σκέφτεστε τα παρακάτω ερωτήματα:
Ερώτημα 1: Πόσοι είναι οι πραγματικοί χρηστές της κουζίνας;
Αρκετά μέλη ενός νοικοκυριού, περνούν ελάχιστο χρόνο στην κουζίνα, μόνο και μόνο για να πάρουν νερό ή τροφή, ενώ δεν χρησιμοποιούν ποτέ τις συσκευές μαγειρικής, τους πάγκους, τα ντουλάπια, κλπ. Σε άλλα πάλι νοικοκυριά, τα περισσότερα μέλη μαγειρεύουν συχνά, περνούν πολύ χρόνο στην κουζίνα, συμμετέχουν στην προμήθεια τροφίμων, κλπ. Αν για παράδειγμα, στη δική σας οικογένεια, δυο μέλη είναι φανατικοί μάγειρες και μάλιστα τους αρέσει να μαγειρεύουν ταυτόχρονα, τότε θα πρέπει να προβλέψετε έναν ευρύχωρο πάγκο εργασίας που να μπορεί να εξυπηρετεί και τους δύο.
Ερώτημα 2: Πως χρησιμοποιείτε το χώρο;
Εκτός από τον πραγματικό αριθμό των χρηστών θα πρέπει να σκεφτείτε με ποιον τρόπο χρησιμοποιείτε τον χώρο της κουζίνας και πώς κινήστε μέσα σε αυτόν. Για παράδειγμα, κάποια νοικοκυριά δεν τρώνε καθόλου στην κουζίνα παρά μόνο στην τραπεζαρία. Αντίθετα, άλλες οικογένειες, έχουν τοποθετήσει ακόμα και καναπέ προκειμένου να συζητούν, να βλέπουν τηλεόραση, να πίνουν καφέ, να προσκαλούν φίλους, κλπ. Άλλοι πάλι χρήστες αρέσκονται να μελετούν την εφημερίδα τους, να 'σερφάρουν' στο ίντερνετ,ή να πίνουν το ποτό τους στην κουζίνα.
Ερώτημα 3: Τι είδους συσκευές χρησιμοποιείτε;
Γενικά, οι ηλεκτρικές συσκευές διαφέρουν από νοικοκυριό σε νοικοκυριό. Για παράδειγμα, ο φούρνος μικροκυμάτων θεωρείται από αρκετούς μια άχρηστη συσκευή ενώ από άλλους άκρως απαραίτητη. Μερικά νοικοκυριά, χρησιμοποιούν πολλές συσκευές όπως τοστιέρα, φρυγανιέρα, μίξερ, καφετιέρα, κλπ
ενώ αλλά δεν χρησιμοποιούν τίποτα από αυτά. Σκεφτείτε επίσης αν θα θέλατε το φούρνο μαγειρέματος τοποθετημένο σε στήλη ή κάτω από τον πάγκο. Από άποψη εργονομίας η πρώτη επιλογή είναι σωστότερη καθώς δεν χρειάζεται να σκύβετε.
Στη συνέχεια, σκεφτείτε αν χρησιμοποιείτε συχνά φούρνο μικροκυμάτων. Αν απλά τον χρησιμοποιείτε για να ζεσταίνετε νερό τότε απλά δεν σας χρειάζεστε. Το ίδιο ισχύει για όλες τις συσκευές. Κρατήστε μόνο τις απαραίτητες, και μάλιστα τοποθετήστε τες σε εύκολα προσβάσιμες θέσεις και ξεφορτωθείτε όλες τις υπόλοιπες. Η κουζίνα σας πρέπει να αποπνέει ηρεμία και καθαριότητα και δυστυχώς οι πολλές ηλεκτρικές συσκευές προκαλούν σύγχυση. Γενικά θα πρέπει να δώσετε προτεραιότητα σε εκείνες τις συσκευές που πραγματικά χρειάζεστε.
Ερώτημα 4: Πόση και τι είδους τροφή αποθηκεύετε;
Το θέμα αυτό αφορά κυρίως στον σχεδιασμό των ντουλαπιών και των ραφιών όσο και στην επιλογή του σωστού ψυγείου. Γενικά, οι πολυμελής οικογένειες έχουν μεγαλύτερες ανάγκες για χώρους αποθήκευσης και συντήρησης τροφών, αλλά ο κανόνας αυτός δεν είναι απόλυτος. Ένα μεγάλο ψυγείο καταναλώνει πολύ ενέργεια και θα πρέπει να είστε σίγουροι ότι το χρειάζεστε. Επίσης ο ξεχωριστός καταψύκτης είναι εξυπηρετικός μόνο αν καταναλώνετε συχνά κατεψυγμένα τρόφιμα.
Οι αρχιτέκτονες εσωτερικού χώρου, αντιμετωπίζουν καθημερινά τεράστιες αντιθέσεις μεταξύ των πελατών τους. Μερικοί, τρώνε λιγοστά κατεψυγμένα προϊόντα ενώ κάποιοι άλλοι αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες κρεάτων, λαχανικών, ετοίμων φαγητών στην κατάψυξη. Για τους πρώτους, το απλό ψυγείο με ενσωματωμένο καταψύκτη θα ήταν υπεραρκετό ενώ για τους δεύτερους θα απαιτούνταν ακόμα και ξεχωριστός καταψύκτης.
Πολλές σύγχρονες κουζίνες έχουν ειδικό κάθετο ντουλάπι (τροφό-αποθήκη), που τοποθετείται συνήθως δίπλα στο ψυγείο, και χρησιμεύει για την αποθήκευση εκείνων των τροφίμων που δεν μπαίνουν στο ψυγείο (όσπρια, πατάτες, ρύζι, κλπ).
Ερώτημα 5: Τι ανάγκες έχετε σε αποθηκευτικούς χώρους;
Αρκετοί άνθρωποι, διαθέτουν δυο ή τρία σερβίτσια φαγητού, ποικίλα σκεύη μαγειρικής, ένα πλήθος από τραπεζομάντηλα και πετσέτες. Για αυτήν την κατηγορία χρηστών, τα πολλά ντουλάπια και συρτάρια είναι απαραίτητα. Σκεφτείτε μόνο, ότι η κατσαρόλα καταλαμβάνει μια ολόκληρη θέση στο ράφι του ντουλαπιού. Αντιθέτως, υπάρχουν χρηστές που ζουν με πιο λιτό τρόπο και δε χρειάζονται πολλούς αποθηκευτικούς χώρους.
Ερώτημα 6: Έχουν κάποιοι χρήστες ιδιαίτερες ανάγκες;
Αν η οικογένειά σας έχει ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με αναπηρίες τότε ο σχεδιασμός πρέπει να είναι ανάλογος. Αν για παράδειγμα, κάποιο μέλος χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι τότε οι διάδρομοι κίνησης πρέπει να είναι σαφώς μεγαλύτεροι. Τα ηλικιωμένα άτομα επίσης, δεν μπορούν να κατεβάσουν βαριά αντικείμενα από ψηλά ράφια. Αν η οικογένεια έχει μικρά παιδιά, τότε θα πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας στα ντουλάπια, στις πρίζες, στα συρτάρια, κλπ.
Οι αρχιτέκτονες εσωτερικού χώρου, συνήθως δίνουν στους πελάτες τους σχετικά ερωτηματολόγια, προκειμένου να ανιχνεύσουν τις προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής τους. Ενα τυπικό ερωτηματολόγιο, περιλαμβάνει μερικές από τις παρακάτω ερωτήσεις.
Αν απαντήσετε με σύνεση στα παραπάνω ερωτήματα, συζητώντας παράλληλα με τους υπόλοιπους χρήστες του χώρου, είναι σίγουρο πως η ανακαίνιση κουζίνας θα είναι απόλυτα λειτουργική και προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας.
Ερώτηση αναγνώστριας:
"Ανακαινίζω το παλιό σπίτι της γιαγιάς μου στο χωριό Σκοτίνα της Πιερίας. Το σπίτι είναι σε καλή κατάσταση, δε θα έλεγα ότι είναι αρχοντικό, αλλά θέλω να κρατήσω το χαρακτήρα του παλιού και χωριάτικου σπιτιού. Το μόνο που με προβληματίζει είναι η κουζίνα. Οι περισσότερες κουζίνες που βλέπω στα μαγαζιά είναι μοντέρνες και δεν ταιριάζουν καθόλου με παλιά σπίτια. Από την άλλη μεριά, σκέφτηκα να βάλω ξύλινα ντουλάπια, που θα τα κατασκευάσει ξυλουργός, αλλά είναι πανάκριβα. Καμία ιδέα;"
Η απάντησή μας:
Αυτό που μας ρωτάτε συνοπτικά, είναι πως μπορείτε να ενσωματώσετε μια σύγχρονη κουζίνα σε ένα παλιό οίκημα ή ακόμη και σε ένα παραδοσιακό κτίριο με ιστορική αξία. Ο προβληματισμός σας είναι απόλυτα κατανοητός, καθώς από τη μία μεριά θα πρέπει να εγκαταστήσετε μια σύγχρονη κουζίνα με αναπτυγμένη τεχνολογία που θα καλύπτει τις ανάγκες σας και από την άλλη η αισθητική της θα πρέπει να ταιριάζει με την παλαιότητα του οικήματος. Μερικές δοκιμασμένες συμβουλές είναι οι παρακάτω:
Ερώτηση αναγνώστη:
"Είμαι σε φάση ανακαίνισης της κουζίνας μου και σκέφτομαι να τοποθετήσω το νιπτήρα κάτω από το παράθυρο. Είναι σωστό ή λάθος;"
Η απάντησή μας:
Η τοποθέτηση του νιπτήρα κάτω από το νιπτήρα είναι ιδιαίτερα πλεονεκτική καθώς έτσι εκμεταλλευεστε το φυσικό φωτισμό και την θέα. Άλλωστε, σε κάθε περίπτωση η τοποθέτηση του νιπτήρα σε εξωτερικό τοιχο, ελαχιστοποιεί το μήκος των σωληνώσεων της αποχέτευσης των νερών.
Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε υπόψην ότι η ποδιά του παραθύρου (η κατώτερη οριζόντια πλευρά) θα πρέπει να είναι υψηλότερη κατα 10 εκατοστά από το ύψος του νιπτήρα. Έτσι, θα εξασφαλίσετε μια κάθετη επιφάνεια (πλάτη) πίσω από το νιτπήρα αλλά και θα αποτρέπεται τους λεκέδες από τα νερά στα τζάμια του παραθύρου.
Τα ντουλάπια, τα ράφια, τα συρτάρια κτλ, πρέπει να τοποθετούνται σε τέτοιο ύψος ώστε να είναι προσβάσιμα τόσο από τους άντρες όσο και από τις γυναίκες.
Το μέσο ύψος των γυναικών είναι 1.65m. Το μέσο ύψος των αντρών είναι 1.74m.
Τα ντουλάπια επίσης, δεν πρέπει να αναρτώνται σε τέτοιο ύψος, έτσι ώστε η απόσταση από τον πάγκο κουζίνας να είναι μικρότερη των 0.40m.
Ερώτηση αναγνώστριας:
"Τι γυαλί να επιλέξω για την πλάτη της κουζίνας; Χρωματιστό ή διάφανο; Τα ντουλάπια της κουζίνας είναι απο βακελίτη ανοιχτόχρωμο στο χρώμα της άμμου.
Επίσης, θα ήθελα να βάψω τους τοίχους τόσο της κουζίνας όσο και του καθιστικού με το ίδιο χρώμα. Τί θα προτείνατε; Το σπίτι είναι δίπλα στη θάλασσα, οι καναπέδες του καθιστικού έχουν χρώμα καφέ και το τραπέζι της τραπεζαρίας είναι γυάλινο με νίκελ πόδια."
Ρένα
Η απάντησή μας:
Καταρχήν, το κλασσικό γαλακτώδες γυαλί αποτελεί μία κλασική επιλογή, που ταιριάζει αισθητικά με πολλές επιλογές σε έπιπλα, υφάσματα και διακοσμητικά αντικείμενα. Ωστόσο, μπορείτε να επιλέξετε και γυάλινη πλάτη πάνω στην οποία έχει γίνει εκτύπωση ενός αφηρημένου σχεδίου.
Παρακάτω παρουσιάζουμε κάποιες αποχρώσεις γυαλιού που θα ταίριαζαν με τα ντουλάπια της κουζίνας, με το χρώμα των τοίχων και το καφε χρώμα των καναπέδων.
Η πρότασή μας για το χρώμα των τοίχων (τόσο του καθιστικό όσο και της κουζίνας) αφορά κάποια φωτεινή απόχρωση off-white σε οποιοδήποτε τόνο (γαλάζιου, πράσινου, μπέζ). Αν υπάρχει η δυνατότητα μπορείτε να τονίσετε κάποιο στοιχείο ή κάποια επιφάνεια με μιά σκουρότερη απόχρωση ή ακόμα και με ένα αντίθετο χρώμα.
"Τα έπιπλα του σπίτιού μου είναι κλασικά. Η κουζίνα φαίνεται από το σαλόνι. Μπορώ να διαλέξω μια λίγο πιο μοντέρνα κουζίνα ή πρέπει να κατευθυνθώ αποκλειστικά στις παραδοσιακού τύπου;"
Τα τραπέζια φαγητού έχουν ποικίλα σχήματα και διαστάσεις και κατά συνέπεια το κάθε τραπέζι απαιτεί και διαφορετικό τύπο τραπεζομάντιλου. Ποιές όμως είναι οι διαστάσεις, που πρέπει να έχει το τραπεζομάντιλο φαγητού και πόσο μεγαλύτερο πρέπει να είναι από το τραπέζι;
Πλήρης επανασχεδιασμός και ανακαίνιση κουζίνας από τον Darren Jamess
Το έργο αφορούσε την ανακαίνιση κουζίνας σε υφιστάμενη κατοικία. Η προηγούμενη κουζίνα θεωρούνταν από τους ιδιοκτήτες βαρετή, μη λειτουργική και εντελώς απομονωμένη από την υπόλοιπη κατοικία αλλά και από τις καθημερινές δραστηριότητές τους.